به گزارش بنکر، با ايجاد صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري، سبدهاي مشاع- كه پيش از اين توسط تعدادي از كارگزاراني كه مجوز سبدگرداني از سازمان بورس و اوراق بهادار(سبا) دريافت نموده‌اند تشكيل شده‌بودند- به كار خود خاتمه دادند. براي مطلع شدن از چگونگي فعاليت و نظارت بر اين صندوقها لازم است كه سرمايه‌گذاران با مطالعة دقيق اساسنامه و اميدنامة مربوطه با جزئيات آن آشنا شوند و با توجه به استراتژي‌ها و انتظارات خود از سرمايه‌گذاري در بورس اوراق بهادار در مورد خريد واحدهاي سرمايه‌گذاري اين صندوقها تصميم مناسبي اتخاذ نمايند.
در این راستا سازمان بورس و اوراق بهادار به منظور گسترش امکان سرمایهگذاری و متنوع نمودن ابزارهای در دسترس سرمایهگذاران، اقدام به ارایه مجوز تشکیل صندوق سرمایهگذاری مشترک به شرکتهای کارگزاری که دارای مجوز ارایه خدمات مشاوره و سبدگردانی هستند، نموده است. لذا خرید گواهی این صندوقها برای سرمایهگذاران خرد و افرادی که قصد سرمایهگذاری در سهام و سایر اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس را دارند اما به دلیل فقدان توان تحلیلی مناسب، نداشتن وقت به منظور بررسی و انتخاب سهم و … با سازوکار بازار آشنا نیستند، مطلوب و مناسب است. قیمت گواهی‌های سرمایهگذاری مشترک برابر با ارزش خالص دارایی‌های صندوق است.
ويژگي‌ها و ماهيت سرمايه‌گذاري در صندوقها:
الف) جايگزيني براي خريد سهام شركت‌هاي بورسي:
شخصي كه تعدادي از واحدهاي سرمايه‌گذاري يكي از صندوقها را در اختيار دارد در واقع مالك سهام چند شركت است كه صندوق از محل دارايي‌هاي خود به عنوان سبد سرمايه‌گذاري خريداري نموده است. بدين ترتيب سود يا زيان مالكان واحدهاي سرمايه‌گذاري صندوق، تحت تأثير مستقيم نوسان قيمت مجموعة سهام موجود در سبد سرمايه‌گذاري صندوق است.
ب) وجود مديريت حرفه‌اي:
منظور از مديريت حرفه‌اي، مقايسة تخصص و توان مديران با تجربه و آشنا با بازار سهام با سرمايه‌گذاراني است كه تجربة كافي و يا زمان و امكانات مناسب تحليل براي تشكيل سبد سرمايه‌گذاري به صورت مستقل را ندارند.
ج) نقدشوندگي:
يكي از مهم‌ترين ويژگي‌هاي هر سرمايه‌گذاري، قابليت تبديل به وجه نقدشدن آن در زماني است كه سرمايه‌گذار به هر دليل تصميم به تغيير موضع سرمايه‌گذاري خود و خروج مي‌گيرد. با توجه به اركاني كه در صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مشترك در سهام پيش‌بيني شده است سرمايه‌گذاران در هر زمان مي‌توانند با توجه به خالص ارزش روز دارايي‌هاي موجود در صندوق و پس از كسر هزينه‌هاي مربوطه، تمام يا تعدادي از واحدهاي سرمايه‌گذاري خود را به وجه نقد تبديل نموده، اصطلاحاً ابطال نمايند.
د) صرفه‌جويي نسبت به مقياس:
با توجه به اينكه صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري از گردآوري پول‌هاي اندك تعداد زيادي سرمايه‌گذار تشكيل مي‌شوند بنابراين امكان استفاده از مزاياي يك مجموعة سرمايه‌گذاري بزرگ براي اجزاي آن فراهم خواهد بود. طبيعي است كه يك سرمايه‌گذار به تنهايي امكان پرداخت هزينه‌هاي مشاوره و يا استفاده از نرم‌افزارهاي مختلف اطلاع‌رساني و تحليل‌گري را نخواهد داشت ولي با كنار هم قرار گرفتن سرمايه‌هاي اندك سرمايه‌گذاران خرد، امكان استفاده از مزاياي اين چنين فراهم خواهد شد.
هـ) انگيزة مديريت صندوق سرمايه‌گذاري:
با توجه به ساختار طراحي شدة صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مشترك در سهام و ارتباط مستقيم بين رشد ارزش دارايي‌هاي صندوق و منتفع شدن مدير و ساير اركان صندوق، قابل پيش‌بيني است كه مدير انگيزة كافي براي تشكيل بهترين تركيب سبد سرمايه‌گذاري را داشته، تلاش نمايد تا خالص ارزش دارايي‌هاي صندوق را به حداكثر ممكن رساند.
اركان صندوقها
براي تشكيل و ادارة يك صندوق سرمايه‌گذاري مشترك در سهام چندين ركن در اساسنامه پيش‌بيني گرديده است تا اين اركان شرايط اجرايي و نظارتي لازم جهت عملكرد مناسب صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري را فراهم نمايند.
الف) مجمع صندوق
مجمع صندوق با حضور دارندگان حداقل نصف به علاوة يك واحدهاي سرمايه‌گذاري ممتاز داراي حق رأي صندوق رسميت مي‌يابد. مجمع صندوق بالاترين ركن صندوق قلمداد مي‌گردد و مهم‌ترين وظيفة آن انتخاب مدير، متولي، ضامن و حسابرس و معرفي به سازمان بورس و اوراق بهادار(سبا) جهت تأييد است.
ب) مدير صندوق
ركن اجرايي صندوق و متخصص در بازار سرمايه است كه لازم است مطابق اساسنامه گزارشات پيش‌بيني شده و اطلاعات قابل ارائه را تهيه و در اختيار متولي، حسابرس و سبا قرار دهد. همچنين با استفاده از تارنماي مربوط به صندوق سرمايه‌گذاري، اطلاعات ذكر شده در بخش اطلاع‌رساني اساسنامه را جهت آگاهي عموم افشاء مي‌نمايد.
ج) متولي صندوق
ركن نظارتي صندوق محسوب گرديده و توسط مجمع صندوق انتخاب خواهد شد. (يادآوري: هويت متولي و ساير اركان صندوق در اميدنامة مربوطه و در تارنماي هر صندوق افشاء مي‌گردد).
د) ضامن
ضامن نيز توسط مجمع انتخاب شده، پس از تأييد سبا در اميدنامة صندوق براي عموم معرفي خواهد شد. منظور از ضمانت در ساختار صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مشترك در سهام (در اندازة‌كوچك) فراهم نمودن نقدينگي كافي در شرايطي است كه صندوق براي انجام پرداخت‌ها طبق اساسنامه و يا ابطال واحدهاي سرمايه‌گذاري متقاضيان به قيمت ابطال محاسبه شده وجه نقد كافي نداشته باشد.
هـ) حسابرس
ركن ديگر نظارتي است كه از بين مؤسسات حسابرسي معتمد سبا و توسط متولي، جهت تأييد به مجمع صندوق معرفي مي‌گردد. مدت مأموريت حسابرس توسط مجمع تعيين مي‌گردد و حسابرس با قبولي سمت ارائه گرديد وظايف و مسئوليت‌هاي محوله طبق اساسنامه را به عهده خواهد گرفت.
و) كارگزاران صندوق
مدير صندوق براي انجام امور مربوط به معاملات سهام پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار از خدمات كارگزاراني كه قبلاً قبولي سمت دريافت شده از آنها را براي سبا ارسال نموده است استفاده خواهد كرد. كارگزاران مذكور كه داراي مجوز فعاليت از سبا هستند علاوه بر وظايف معمول، موظف به انجام وظايف محوله طبق اساسنامه نيز خواهند بود.
عايدي صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري
شما از سه طريق مي توانيد با سرمايه گذاري در صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري درآمد كسب كنيد:
1- درآمد هايي كه از طريق سود نقدي سهام هاي صندوق و بهره اوراق قرضه موجود در صندوق بدست مي آيد. اين درآمد ها هر ساله توسط صندوق به سرمايه گذاران بعنوان سود نقدي توزيع مي شود.
2- اگر صندوق اوراق بهاداري را كه قيمت آنها افزايش يافته پيدا كرده است، بفروشد بازده سرمايه اي بدست خواهد آورد. بيشتر صندوق ها اين عايدي ها را هم بعنوان سود بين سرمايه گذاران تقسيم مي كنند.
3- اگر ارزش اوراق بهادار موجود در صندوق افزايش پيدا كند اما مديران صندوق آنها را براي شناسايي بازده سرمايه اي نفروشند ارزش سهام صندوق افزايش پيدا خواهد كرد. در اين صورت شما مي توانيد سهام خود را با سود بيشتر بفروش برسانيد. معمولا" صندوق ها اين امكان را به شما خواهند داد كه بجاي دريافت سود هاي خود آنها را مجددا" در صندوق سرمايه گذاري كرده و سهام بيشتري دريافت كنيد.
كارمزد اركان و هزينه‌هاي صندوق
الف- كارمزد اركان
مهم‌ترين هزينة مربوط به صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري كارمزدي است كه اركان اجرايي و نظارتي صندوق(مدير، متولي و ضامن) به علت خدمات ارائه شده و ريسك متحمل شده بابت ضمانت نقدشوندگي دريافت مي‌نمايند
ب- هزينه‌هاي دوره‌اي
1- هزينة حسابرس
2- هزينة تأسيس و تسويه
3- هزينة مجامع و عضويت در كانون‌ها
4- ساير هزينه‌ها
ج- هزينه‌هاي صدور و ابطال
در حالي‌كه هزينه‌هاي كارمزد و دوره‌اي از محل دارايي‌هاي صندوق پرداخت مي‌گرديد و منجر به كاهش خالص ارزش دارايي‌هاي صندوق متناسب با هزينة روزانه مي‌شد، برخي هزينه‌هاي ديگر مربوط به زمان و تعداد فرآيند صدور و ابطال سرمايه‌گذار مي‌گردد. بنابراين چنين هزينه‌‌اي به طور مستقيم به سرمايه‌گذار تحميل گرديده، سرمايه‌گذار با برنامه‌ريزي صحيح سرمايه‌گذاري خود مي‌تواند اين هزينه‌ها را به حداقل رساند.
خالص ارزش دارايي
مهم‌ترين تفاوت ماهيت واحدهاي سرمايه‌گذاري صندوقها با سهام يك شركت، تعيين قيمت معاملاتي آنها است. قيمت يك واحد سرمايه‌گذاري صندوق برخلاف قيمت سهام شركت‌ها تحت تأثير ميزان عرضه و تقاضاي آن قرار نمي‌گيرد. مبناي خريد و فروش واحدهاي سرمايه‌گذاري كه توسط شعب صندوق و تحت عنوان صدور يا ابطال واحدهاي سرمايه‌گذاري صورت مي‌گيرد، خالص ارزش دارايي‌هاي موجود در صندوق در پايان هر روز است از آن‌جايي كه صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري فاقد دارايي فيزيكي بوده، سبد دارايي‌هاي آن متشكل از سهام و اوراق بهادار، اوراق مشاركت و يا وجه نقد است بنابراين خالص ارزش دارايي‌هاي آن در هر روز براساس ارزش روز دارايي‌هاي تشكيل‌دهندة صندوق قابل محاسبه است.
نحوة سرمايه‌گذاري در صندوقها
براي خريد واحدهاي سرمايه‌گذاري صندوقها مي‌توان به يكي از شعب معرفي شده در پيوست اساسنامة هر صندوق مراجعه كرده، فرم پذيره‌نويسي/ درخواست صدور واحد سرمايه‌گذاري را تكميل نمود. بدين‌ترتيب مالكيت واحدهاي سرمايه‌گذاري صندوق در دو زمان ممكن است صورت گيرد. اول دورة پذيره‌نويسي اوليه و قبل از شروع فعاليت صندوق كه هر واحد سرمايه‌گذاري به ارزش پاية 1.000.000 ريال فروخته خواهد شد. دوم، پس از موفقيت در جذب حداقل سرمايه در مرحلة پذيره‌نويسي و آغاز فعاليت صندوق سرمايه‌گذاري است. از آن پس صدور واحدهاي سرمايه‌گذاري براي متقاضيان به قيمت صدور اعلام شده يك روز پس از تكميل فرم درخواست مربوطه نزد شعب معرفي شده توسط مدير در اساسنامه صورت خواهد گرفت.
كلية دريافت‌ها و پرداخت‌هاي سرمايه‌گذاران با صندوق بايد از طريق حساب بانكي معرفي شده صورت گيرد و سرمايه‌گذاران بايد فيش بانكي مربوطه را به همراه فرم تكميل شده درخواست صدور واحد سرمايه‌گذاري به نمايندة شعبه تحويل داده، پرينت تكميل شدة رسيد پذيره‌نويسي/ درخواست صدور واحد سرمايه‌گذاري را حتماً از نمايندة شعبه دريافت نمايند تا در صورت لزوم جهت پيگيري صدور گواهي سرمايه‌گذاري قابل ارائه باشد. لازم به يادآوري است كه حداقل سرمايه‌گذاري لازم در صندوق‌هاي سرمايه‌گذار حاضر، خريد 10 واحد سرمايه‌گذاري توسط هر سرمايه‌گذار و بيشترين مقدار مجاز براي هر سرمايه‌گذار خريد 5% حداكثر واحدهاي سرمايه‌گذاري يك صندوق است.
براي خروج از سرمايه‌گذاري و اصطلاحاً ابطال واحد سرمايه‌گذاري نيز همانند مرحلة صدور، لازم است كه سرمايه‌گذار با مراجعه به يكي از شعب معرفي شده توسط مدير در اساسنامه، فرم مربوطه را از نمايندة شعبه دريافت نموده و با تكميل اين فرم تقاضاي ابطال تمام يا تعدادي از واحدهاي سرمايه‌گذاري خود را ارائه نمايد. مبناي محاسبه، قيمت ابطال واحد سرمايه‌گذاري روز بعد از تاريخ درخواست ابطال خواهد بود و پس از كسر هزينه‌هاي مربوط به ابطال (كه در بخش هزينه‌ها به تفصيل به آن اشاره شده است) حداكثر ظرف 7 روز كاري از تاريخ درخواست ابطال وجه مربوطه به حسابي كه سرمايه‌گذاري معرفي نموده است واريز خواهد گرديد. در صورتي كه سرمايه‌گذار بخشي از واحدهاي سرمايه‌گذاري خود را ابطال نمايد براي بخش باقيماندة آن گواهي سرمايه‌گذاري جديدي صادر خواهد شد كه اين صدور مشمول هزينة صدور گواهي نخواهد بود.
انواع صندوقهای سرمایهگذاری
الف) صندوقهای با سرمایه متغیر
این صندوقها که بیشتر به صندوقهای سرمایهگذاری مشترک معروف‌اند، همواره آماده‌اند که به عموم مردم سهام جدید بفروشند، و در صورت تقاضای سهامدار، به قیمتی که برابر ارزش خالص دارایی است، و در خاتمه هر روز محاسبه می‌شود، سهام موجود را بازخرید کنند. قیمت سهام صندوق سرمایهگذاری مشترک متکی به ارزش خالص دارایی هر سهم است.
ب) صندوقهای با سرمایه ثابت
برخلاف صندوقهای سرمایهگذاری مشترک، صندوقهای با سرمایه ثابت، مثل هر شرکت سهامی دیگر سهم می‌فروشند، و معمولاً سهام خود را بازخرید نمی‌کنند. سهام صندوقهای با سرمایه ثابت می‌تواند در بورس اوراق بهادار دادوستد شوند. قیمت سهم صندوق با سرمایه ثابت را عرضه و تقاضا تعیین می‌کند. و قیمت می تواند کم‌تر و یا بیشتر از ارزش خالص دارایی هر سهم باشد.
