پولشویی و روش‌های مبارزه با آن

در جهان امروز و کنار توسعه معانی واژه‌هایی نظیر اقتصاد و تجارت بین‌الملل کشورها در جهت حفظ جایگاه، قدرت و منافع خود، در تلاش برای برقراری تعاملات همه‌جانبه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی با یکدیگر به رقابت پرداخته و در این میان افراد و سازمان‌های سودجو با استفاده از روش‌های اقتصاد زیرزمینی و توسل به اقداماتی نظیر پولشویی در چرخه این تعاملات وارد شده و ضرر و زیانهای جبران‌ناپذیری را برای کشورها به‌وجود می‌آورند.

تاریخچه پولشویی (Money Laundering)

پولشویی برای اولین‌بار در یونان باستان صورت گرفت. پولشویی‌های نخستین به این صورت بود که ماموران ایالتی، اموال و دارایی‌های خود را پنهان کنند تا از این طریق مقدار مالیاتی که پرداخت کنند کم شود و یا اصلا مالیاتی پرداخت نکنند.

در موارد دیگری نیز برای جلوگیری از مصادره اموال اقدام به این جرم می‌کنند. ۲۰۰۰ سال قبل در چین تاجرها برای این‌که پادشاهان اموالشان را از آن‌ها نگیرند اموال را پنهان می‌کردند. علاوه بر پنهان کردن ممکن بود، اموال خود را به منطقه‌ای دوردست بفرستند و در آن‌جا سرمایه گذاری کنند.

آل کاپون گانگستر معروف دهه ۱۹۳۰ آمریکا گرداننده و مالک قمارخانه‌های متعددی بود. او برای قانونی جلوه دادن پول نقد حاصل از قمارخانه‌ها، تعدادی ماشین لبایشویی سکه‌ای خریداری کرد و هنگام سپردن پول‌های نقد حاصل از قمار و جنایت باند تبهکار خود به بانک‌ها و مؤسسات مالی ادعا میکرد پول‌ها ناشی از درآمد رختشوی‌خانه‌هاست و وجه تسمیه پولشویی از همین‌جا سرچشمه گرفته است.

علت پولشویی

پولشویی به دو دلیل صورت می‌گیرد؛ یکی این‌که منبع اصلی پول ناشناس بماند و علت دوم آن نیز ممکن است برای فرار از مالیات باشد. پولشویی جز جرم‌های فرعی محسوب می‌شود، زیرا هدف آن پنهان کردن جرم اصلی است.

مجازات پولشویی نیز براساس مهم بودن جرم اصلی افزایش پیدا می‌کند. جرم اصلی ممکن است قاچاق مواد مخدر، رشوه، اختلاس یا سایر کارهای غیرقانونی باشد که به‌واسطه پولشویی می‌تواند پنهان شود.

افرادی که از پولشویی برای پنهان کردن جرم اولیه خود استفاده می‌کنند، معمولا خودشان به صورت مستقیم به پولشویی دست نمی‌زنند و در این میان از افرادی به‌عنوان واسطه استفاده می‌کنند که در انجام دادن جرم اصلی دخالتی ندارند. این افراد واسطه حتی ممکن است از نوع جرم اصلی بی‌خبر باشند.
تعریف پول کثیف
برخی مصادیق پول کثیف عبارتند از:

۱- درآمد ناشی از قاچاق مواد مخدر

۲- درآمد ناشی از قاچاق انسان و اعضای بدن انسان

۳- درآمد ناشی از دزدی، رباخواری، رشوه و فساد

۴- درآمد ناشی از فرار مالیاتی

۵- درآمد ناشی از تروریسم (منشاء پول مورد استفاده برای تروریسم الزاما کثیف نبوده و به همین دلیل به آن «پولشویی معکوس» هم میگویند.)

پولشویی چیست؟

طبق تعریف «قانون مبارزه با پولشویی» در ایران، جرم پولشویی عبارت است از:

الف. تحصیل، تملک، نگهداری یا استفاده از عواید حاصل از فعالیتهای غیرقانونی با علم به اینکه به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در نتیجه ارتکاب جرم به‌دست آمده باشد .

ب. تبدیل، مبادله یا انتقال عواید به منظور پنهان کردن منشاء غیرقانونی آن با علم به اینکه به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم ناشی از ارتکاب جرم بوده یا کمک به مرتکب به نحوی که وی مشمول آثار و تبعات قانونی ارتکاب آن جرم نشود.

ج. اخفاء یا پنهان کردن یا کتمان کردن ماهیت واقعی، منشاء، منبع، محل نقل و انتقال، جابه‌جایی یا مالکیت عوایدی که از جرم تحصیل شده باشد.

جرائم منشا پولشویی

گروه کاری اقدام مالی برای مبارزه با پولشویی (FATF) در گزارش ۱۹۹۶/۱۹۹۵ قاچاق مواد مخدر و جرایم مالی را به عنوان اصلی‌ترین منابع عواید غیرقانونی ذکر کرد. طبق توصیه‌های این سازمان جرائم منشا پولشویی عبارت است از:

۱- شرکت در گروه‌های جنایی سازمان‌یافته
۲- تروریسم و تأمین مالی آن
۳- قاچاق انسان و قاچاق مهاجر
۴- قاچاق مواد مخدر
۵- قاچاق کالا
۶- استثمار جنسی
۷- قاچاق اسلحه
۸- قاچاق اشیاء مسروقه
۹- فساد و رشوه
۱۰- جعل و تقلب
۱۱- پول تقلبی
۱۲- سرقت هنری
۱۳ـ جرایم محیط زیستی
۱۴- قتل و وارد کردن جراحات شدید به بدن
۱۵ـ آدم‌ربایی و گروگان گیری
۱۶- دزدی
۱۷- اخاذی
۱۸- جعل اسناد
۱۹- دزدی دریایی
۲۰- خیانت در امانت