امروز نزدیک به یک دهه از آغاز فعالیت صنعت رمز دارایی‌ها در ایران می‌گذرد؛ صنعتی که اکنون توسط نهادهای نظارتی و حاکمیتی به رسمیت شناخته شده و فرایند تنظیم‌گری آن به مراحل نهایی نزدیک شده است.
به گزارش بنکر (Banker)، در ماه‌های اخیر، چالش‌هایی در حوزه تنظیم‌گری این بخش وجود داشته، اما آنچه در نهایت حائز اهمیت است، این است که نزدیک به ۱۵ میلیون شهروند ایرانی قادر باشند در یک بستر قانونی و امن به تبادل رمز دارایی بپردازند.
تاریخچه تنظیم‌گری رمز دارایی‌ها
پس از به رسمیت شناخته شدن این صنعت در ایران توسط نهادهایی نظیر بانک مرکزی، مجلس شورای اسلامی، وزارت اقتصاد و دارایی، شورای عالی فضای مجازی در مصوبه‌ای، وزارت اقتصاد را به عنوان متولی تنظیم‌گری این حوزه معرفی کرد.
در پاییز ۱۴۰۲، با تصویب آخرین نسخه از قانون بانک مرکزی جمهوری اسلامی، انتشار پول دیجیتال بانک مرکزی و صدور دستورالعمل‌های مربوط به رمزارز به عنوان وظیفه قانونی بانک مرکزی شناخته شد.
در سال ۱۴۰۳، هیئت عامل بانک مرکزی و کمیسیون عالی تنظیم‌مقررات مرکز ملی فضای مجازی هر یک اسنادی مرتبط با جزئیات تنظیم‌گری رمز دارایی‌ها منتشر کردند که هنوز به مرحله اجرایی نرسیده است.
براساس مصوبات شورای عالی فضای مجازی که مطابق با حکم رهبری، قانون بالادستی محسوب می‌شود، وزارت اقتصاد باید بر تنظیم‌گری این صنعت نظارت داشته باشد.
بانک مرکزی نیز طبق قانون، مسئولیت مربوط به رمزپول را به عهده داشته باشد. این نکته‌ای است که نمایندگان مجلس شورای اسلامی چندی پیش به آن اشاره کردند.
تمرکز بر پول دیجیتال در اختیار بانک مرکزی
اقدام بانک مرکزی به انتشار سندی به نام “چارچوب سیاست‌گذاری و تنظیم‌گری بانک مرکزی در حوزه رمزپول‌ها” در پاییز ۱۴۰۳ اعتراض نمایندگان مجلس را به دنبال داشت.
این نمایندگان عقیده دارند تنها ریال دیجیتال یا پول رقومی باید تحت اختیار بانک مرکزی قرار گیرد.
فعالیت‌ها و وظایف بانک مرکزی همواره در ارتباط با پول ملی است، و هرگونه اقدام در راستای حاکمیت بر ریال متوجه این نهاد خواهد بود.
تدوین یک رویکرد عادلانه در تنظیم‌گری
تنظیم‌گری در یک حوزه نوین مانند رمز دارایی‌ها نیازمند درک عمیق از پیچیدگی‌ها و کاربردهای متفاوت این صنعت است؛ چرا که تنظیم‌گران عادل صرفاً پس از شناخت کامل یک حوزه، می‌توانند اقدام به تدوین قوانین کنند.
در تعریف رمز دارایی‌ها، سند بانک مرکزی جمهوری اسلامی اشاره کرده است که رمز دارایی هر نماد دیجیتال ارزش، حق مالی یا غیرمالی است که به صورت الکترونیکی قابل انتشار، عرضه و انتقال می‌باشد.
مرکز ملی فضای مجازی نیز رمز دارایی را به عنوان “هر نماد دیجیتال ارزش یا حقی که با استفاده از فناوری دفتر کل توزیع‌شده، به صورت الکترونیکی قابل ذخیره و انتقال است” تعریف می‌کند.
این سند نیز رمز دارایی‌ها را به دسته‌های مختلف مانند رمز دارایی با پشتوانه، رمز دارایی کاربردی و رمز پول تقسیم می‌کند.
مشترکات بین دو دیدگاه در تفکیک رمز پول از دیگر انواع رمز دارایی مشهود است.
پول به عنوان ابزار پرداخت، مورد نظارت بانک‌های مرکزی در سطح جهانی است.
تفکیک بین رمز پول و رمز دارایی
به نظر می‌رسد چالشی که اکنون بر سر تنظیم‌گری رمز دارایی‌ها وجود دارد، ناشی از نوعی خلط مبحث است. این خلط ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد.
آنچه حائز اهمیت است، این است که تمامی نهادها و ارگان‌هایی که در راستای تنظیم‌گری رمز دارایی‌ها قدم برداشته‌اند، به هدف فراهم ساختن فرصت فعالیت قانونی برای پلتفرم‌های تب
