٨ میلیون نفر بدون بیمه درمانی!

به گزارش بنکر (Banker)، مرکز ملی تحقیقات بیمه سلامت در گزارشی که تابستان امسال منتشر کرده، به «وضعیت بیمه سلامت ایران؛ چالش‌ها و راهکارهای پیشنهادی» پرداخته است. طبق این گزارش و براساس آخرین سرشماری رسمی کشور در سال ۹۵، حدود ۱۰.۳ درصد از جمعیت کشور از پوشش بیمه سلامت برخوردار نیستند که با توجه به جمعیت ۸۰ میلیونی کشور در آن سال، شامل حدود ۸ میلیون نفر می‌شود.

اما به‌تازگی مدیر عامل بیمه سلامت، آمار جدیدی در این خصوص اعلام و اظهار کرده است: «هنوز بخشی از جمعیت یعنی حدود ۴ تا ۵ میلیون نفر در آمارهای ما به عنوان بیمه‌شده نیستند». این یعنی به هر حال هنوز حدود ۵ میلیون نفر در کشور بیمه درمانی ندارند.البته این که تعداد افراد بدون بیمه ۵ یا ۸ میلیون‌است،همچنان خود یک معماست.

مشکل کار کجاست؟

گزارش مرکز تحقیقات بیمه سلامت درباره چرایی این موضوع هم دلایلی دارد:
– فاقد بیمه بودن افراد نیازمند و دهک‌های پایین درآمدی و همچنین هدفمندنبودن نحوه توزیع منابع عمومی و یارانه‌های سلامت به سمت اقشار محروم، اصلاح در بیمه سلامت را ضروری ساخته است.
– در سال‌های اخیر، اجرای برخی سیاست‌ها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر پوشش جمعیتی کشور موثر بوده است و به نظر می‌رسد افرادی به دلیل الزام به مشارکت در پرداخت حق‌بیمه سالانه خود و افراد تحت ‌تکفل‌شان، از داشتن بیمه صرف‌نظر کرده‌اند، هرچند که به دلیل نبود شواهد علمی و معتبر، این موضوع نیاز به بررسی بیشتر دارد.

– به موجب بند الف تبصره ۱۷ قانون بودجه سال ۹۶، که در سال‌های بعد نیز استمرار داشته، مراجعه به بخش‌های خصوصی طرف قرارداد بیمه، برای گروه‌هایی که در سطوح درآمدی یک تا چهارم هستند ممنوع بوده و پیش‌بینی می‌شود اجرای این سیاست‌ها طی سه‌سال اخیر، منجر به کاهش میزان پوشش جمعیتی شده است.

– هنوز پایگاه جامع بیمه‌شدگان کشور به‌روز و برخط نشده، به همین دلیل شاید همچنان نتوان آمار و اطلاعات دقیق و لحظه‌ای از میزان پوشش بیمه‌ای در کشور دراختیار داشت.
پوشش بالاتر از متوسط جهانی، اما …

منکر آن نیستیم که برای گسترش چتر بیمه درمانی بر سر همه ایرانیان، تلاش‌های بسیاری شده است و خروجی آن هم این‌که، طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، ایران از این نظر بالاتر از متوسط جهانی قرار دارد. همچنین بر اساس شاخص پوشش همگانی سلامت در سال ۲۰۲۰، ایران رتبه ۴۸ را در بین ۱۱۱ کشور کسب کرده است.

۱۰ درصد هزینه‌های سالانه خانوار

اما ماجرا آن‌جایی نگران‌کننده می‌شود که بدانیم هزینه‌های سالانه بهداشت و درمان، حدود ۱۰ درصد سبد هزینه خانوار را دربرمی‌گیرد و بیمه نبودن حدود ۵ میلیون ایرانی، قطعا این هزینه را برای آن‌ها بیشتر هم می‌کند. این در حالی است که هزینه‌های سلامت در کشوری مانند ترکیه و تایلند فقط ۳ درصد کل هزینه‌های خانوار است.

چالش‌ها و مشکلات

بررسی چالش‌های بیمه سلامت هم به خوبی نشان می‌دهد که مشکل کجاست و چه باید کرد؛ مشکلاتی همچون: عدم استقرار نظام ارجاع به صورت فراگیر، بالابودن سهم قابل توجه‌ای از منابع مالی نظام سلامت در قالب پرداخت مستقیم از جیب، عدم تناسب بین حق بیمه خدمات سلامت با هزینه بسته خدمات و تعرفه مبتنی بر قیمت واقعی، متفاوت بودن مبنای محاسباتی تعرفه‌های بخش دولتی و خصوصی و مبتنی نبودن تعرفه خدمات سلامت براساس قیمت‌های تمام‌شده و واقعی، عادلانه نبودن مکانیسم‌های مشارکت در تأمین مالی و برخورداری غیرعادلانه دهک‌های درآمدی بالا و پایین از حمایت‌های مالی دولت، فقدان بسته حداقلی بیمه پایه، وابستگی شدید تأمین مالی سازمان بیمه سلامت ایران به درآمدهای ناشی از فروش نفت و گاز، ناکارآمدی مکانیسم‌های شناسایی افراد نیازمند، یکسان بودن فرانشیز خدمات سلامت در کلیه دهک‌های درآمدی و… .

پوشش ۱۰۰ درصدی، شاید ۴ سال دیگر

اگرچه دکتر «محمدمهدی ناصحی»، مدیرعامل سازمان بیمه سلامت، این وعده را داده که طبق پیش‌بینی‌ها و برنامه‌ریزی‌ها  تا چهارسال آینده پوشش بیمه همگانی در کشور ما، به حدود۱۰۰ درصد برسد اما تا رسیدن به آن روز، باید فکری برای افراد بدون بیمه درمانی کرد.

 
 پیگیری مجلس و دولت برای حل مشکل افراد فاقد بیمه

بدون‌شک حل مشکل افراد فاقد بیمه درمانی، اقدامی است که دولت و مجلس باید برای آن برنامه داشته باشند. نایب رئیس کمیسیون بهداشت که ۲۳خرداد سال جاری در گفت‌وگویی تلویزیونی خطاب به نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری خواستار توجه آن‌ها به ۸میلیون ایرانی فاقد بیمه شده بود دراین‌باره به خراسان می‌گوید: «آمار این افراد به روایتی ۵ میلیون و به روایتی دیگر حدود ۸ میلیون نفر است، گروهی از آن‌ها تمکن مالی پرداخت حق بیمه را دارند که باید الزام قانونی را برای آن‌ها اجرایی کرد؛ اما گروه قابل‌توجهی فاقد تمکن مالی هستند و نیازمند حمایت مالی دولت‌اند».

دکتر «سیدجلیل میرمحمدی» می‌افزاید: «برای گروه دوم، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی باید با ارزیابی وسع مالی، افراد واجد شرایط برای دریافت حمایت دولت را شناسایی کند و پس از آن دولت مکلف شود این گروه را به صورت رایگان تحت‌ پوشش بیمه قرار دهد». وی تصریح می‌کند: «خوشبختانه در جلساتی که با وزیر جدید تعاون و همچنین مدیرعامل بیمه سلامت داشته‌ایم، پوشش ۱۰۰درصدی بیمه همگانی یکی از موضوعات مورد بررسی بوده و دولت و مجلس به دنبال اجرایی شدن آن هستند». 

*مصطفی عبدالهی