سهم ایران در صنعت ارزهای دیجیتال

بخش تحقیقاتی مؤسسه مدیریت سرمایه نروژی «K33» به‌تازگی گزارشی جامع از وضعیت صنعت ارزهای دیجیتال و تعداد افراد شاغل در این حوزه منتشر کرده است.

در این گزارش سهم ایران از بازار اشتغال صنعت ارزهای دیجیتال در جهان و آسیا مشخص نشده است، اما با روش‌هایی می‌توان این سهم را تخمین زد.

براساس گزارش ارزدیجیتال، تحقیقات K۳۳ نشان می‌دهد در حال حاضر مجموعاً ۱۹۰٬۰۰۰ نفر در سراسر جهان در صنعت ارزهای دیجیتال مشغول به کار هستند. با اینکه این رقم در مقایسه با آمارهای مربوط به قبل از شروع بازار صعودی ارزهای دیجیتال در سال ۲۰۲۰، بسیار بالاتر است، نسبت به ۲۱۱٬۰۰۰ نفر مرتبط با سال ۲۰۲۱ کاهش محسوسی داشته است.

به گفته محققان K۳۳، حدود یک‌سوم (۶۲٬۴۰۰ نفر) از افراد فعال در این صنعت، در صرافی‌های یا کارگزاری‌های ارزهای دیجیتال مشغول به کار هستند و این مجموعه‌های معاملاتی، نقش پررنگی در میزبانی از نیروی کار فعال در صنعت دارایی‌های دیجیتال دارند.

محققان K۳۳ این داده‌های را با استفاده از روش‌هایی نظیر جست‌وجو در شبکه اجتماعی لینکدین، بررسی دیتابیس شرکت‌ها در پلتفرم‌هایی مثل کرانچ بیس (Crunchbase) و جست‌وجوهای اینترنتی با کمک هوش مصنوعی جمع‌آوری کرده‌اند.

سهم ایران از اشتغال در صنعت ارزهای دیجیتال چقدر است؟

بیش از ۳۴درصد از کارکنان صنعت ارزهای دیجیتال در کشورهای آسیایی (به علاوه استرالیا) اقامت دارند و آسیا از این حیث در مقایسه با سایر قاره‌ها، در جایگاه نخست قرار می‌گیرد. با این حال، ایالات متحده آمریکا با میزبانی از ۲۹درصد کارکنان صنعت ارزهای دیجیتال، در مقایسه با سایر کشورها جمعیت بیشتری را به خود اختصاص داده است.

تصویر زیر سهم هر کشور آسیایی از جمعیت ۶۵٬۹۰۰ نفری افراد شاغل در صنعت ارزهای دیجیتال این قاره را نشان می‌دهد که البته میان آنها نام ایران دیده نمی‌شود و احتمالاً سهم ایران در قسمت مربوط به سایر کشورها (The rest) گنجانده شده است.

هند، چین و سنگاپور به ترتیب در رده‌های اول تا سوم قرار گرفته‌اند و کشورهایی نظیر امارات متحده عربی و ترکیه از خاورمیانه نیز سهم قابل‌توجهی از نیروی کار آسیایی فعال در این صنعت دارند.

با اینکه مؤسسه K۳۳ در این گزارش سهم ایران را از جمعیت افراد شاغل در فضای ارزهای دیجیتال جهان مشخص نکرده است، گزارش‌های مشابه دیگری وجود دارند که در آنها اشاره‌هایی به تعداد کارکنان صنعت ارزهای دیجیتال کشور شده است.

برای نمونه، مؤسسه مدیریت سرمایه ریکپ (Recap) اوایل سال جاری میلادی، گزارشی را از برترین شهرهای حوزه ارز دیجیتال جهان منتشر کرده بود که در آن نام تهران به‌عنوان هفدهمین شهر برتر این رده‌بندی دیده می‌شد.

طبق داده‌هایی که ریکپ جمع‌آوری کرده است، ۴۹ شرکت مرتبط با ارزهای دیجیتال فقط در تهران (نه سایر شهرهای کشور) فعال هستند و مجموعاً ۳۱۲ نفر از این شهر در این صنعت اشتغال دارند.

با این حال، آن‌طور که از آمارهای مرتبط با فراگیرشدن صنعت ارزهای دیجیتال و گسترش کسب‌وکارهای فعال در این حوزه طی سال‌های گذشته پیداست، می‌توان گفت داده‌های ریکپ درمورد ایران دقت لازم را ندارد.

گزارش‌های مربوط به پایان سال ۲۰۲۲ تنها دو صرافی داخلی فعال در شهر تهران نشان می‌دهد این مجموعه‌ها روی‌هم‌رفته ۳۸۸ نفر نیروی انسانی دارند. بنابراین، آمار ۳۱۲ نفری از کارکنان ۴۹ شرکت تهرانی که ریکپ منتشر کرده است، فاصله زیادی با ارقام موردانتظار دارد.

علاوه‌بر این، اگر بخواهیم مانند محققان K۳۳ به آمارهای موجود در صفحه لینکدین شرکت‌های فعال در زمینه ارزهای دیجیتال استناد کنیم، باید گفت فقط ۱۰ صرافی شناخته‌شده ایرانی مجموعاً ۹۷۰ نفر نیروی انسانی دارند. این یعنی اگر در گزارش K۳۳ سهم ایران درست اندازه‌گیری شده باشد، کشور ما احتمالاً بیش از ۱.۵درصد از نیروی کار فعال در این صنعت را در قاره آسیا و بیش از ۰.۵درصد از کارکنان فضای ارزهای دیجیتال را در مقیاس جهانی به خود اختصاص داده است.

این نکته را هم در نظر داشته باشید که اندازه‌گیری جمعیت فعال در صنعت ارزهای دیجیتال ایران، نیاز به بررسی‌های آماری دقیق‌تر و گسترده‌تری دارد و آمار و ارقامی که در این مطلب به آنها اشاره شد، صرفاً با استناد به داده‌ها و شبیه‌سازی روش جمع‌آوری اطلاعات مؤسسه K۳۳ تخمین زده شده است.

محمد‌امین علی‌یاری