«چیره‌دست در گستره قابل توجهی از تکنیک‌ها و حوزه‌های متفاوت ریاضی.او تجسم ترکیبی کمیاب است از توانایی تکنیکی، بلندپروازی جسورانه، بینش وسیع و کنجکاوی ژرف.»؛ این توصیف کمیته مدال فیلدز از مریم میرزاخانی-ریاضی‌دان ایرانی و استاد دانشگاه استنفورد – است که با درگذشتش در ۴۰سالگی، دنیا از ذهن زیبا و خلاق او محروم شد.
در تاریخ معاصر، علم ایران را نمی‌شود بدون نام مریم میرزاخانی از چهره های ماندگار بازخوانی کرد. مریم میرزاخانی که او را با بزرگ‌ترین ریاضی‌دانان دنیا مانند امی نوتر مقایسه می‌کنند آن‌قدر آرام و بی‌حاشیه بود که شاید خیلی از ایرانی‌ها او را تنها پس از مرگش پس از ۴سال نبرد با سرطان شناختند. از او به سختی می‌توانید در کل اینترنت مصاحبه‌ای پیدا کنید. آن‌قدر بی‌حاشیه تمام وجودش معطوف به هدف و تحقیقاتش بود که به هیچ حاشیه دیگری توجهی نداشت.
وقتی مدال فیلدز که بالاترین نشان در ریاضیات است به او اعطا شد به‌خاطر شخصیت باحیایش حتی والدینش را هم از این موضوع باخبر نساخت و آنها از طریق رسانه‌ها از این موضوع باخبر شدند. او به آنها گفته بود که کار بزرگی انجام‌نشده است!
مریم میرزاخانی از چهره های ماندگار ، نخستین زن و نخستین ایرانی‌ای است که موفق به کسب جایزه فیلدز شده است. از این جایزه به‌عنوان عالی‌ترین نشان در علم ریاضیات یاد می‌شود. برای زنان دنیا، میرزاخانی یک الگو بود که موفقیت را در یک رشته مردسالار از آن خود کرده بود.
نخبه آرام از چهره های ماندگار
برنده‌شدن مدال فیلدز توسط مریم یک دستاورد منحصربه‌فرد است نه‌فقط برای اینکه او نخستین زنی بود که بدان دست‌یافت بلکه ازآن‌جهت که او یک ایرانی است و این تصور که زنان ایرانی تحصیل نمی‌کنند درهم‌شکسته شد.
اولین چیزی که میرزاخانی از چهره های ماندگار به همه ما یاد می‌دهد اخلاق نخبگی است. ناراحتی‌اش در زمان مبارزه با سرطان این بود که قرص‌هایی که می‌خورد گیرایی‌اش را کم کرده و تمرکزش پایین آمده است. او با پای خودش به این رتبه و مقام رسید و از هیچ‌کس چیزی یا کمکی نخواست.
کلمه نابغه برازنده این دانشمند ایرانی و چهره های ماندگار بوده است. از مریم میرزاخانی به‌عنوان یکی از ۱۰ ذهن جوان برگزیده سال۲۰۰۵ از سوی نشریه پاپیولار ساینس در آمریکا و ذهن برتر در رشته ریاضیات تجلیل شده است. میرزاخانی از چهره های ماندگار برنده جوایزی چون جایزه ستر از انجمن ریاضی آمریکا در سال۲۰۱۳ و جایزه کلی در کنار مدال فیلدز در سال۲۰۱۴ است. مریم میرزاخانی در ٣١سالگی و در دانشگاه استنفورد به عالی‌ترین جایگاه دانشگاهی و مقام استادی رسید. نه فقط مسائلی که مریم میرزاخانی حل کرده مسائل مهمی هستند، بلکه روش‌هایی که برای حل آنها ابداع کرده به دیگر ریاضی‌دان‌ها ابزار و دیدگاه‌های خوبی برای حل مسائل دیگر می‌دهد.
علاقه میرزاخانی به ریاضی
شاید برای توصیف لذت او از علم این چند جمله از معدود مصاحبه‌های او کافی باشد: «بدون علاقه داشتن به ریاضی ممکن است آن را سرد و بیهوده بیابید». اما زیبایی ریاضیات خود را تنها به شاگردان صبور نشان می‌دهد. «پرارزش‌ترین بخش (مطالعه ریاضی) لحظه‌ای است که می‌گویی آها!»؛ ذوق کشف و لذت فهمیدن چیزی جدید؛ احساس ایستادن بالای یک بلندی و رسیدن به دیدی شفاف و واضح.
مریم و هم‌نسلی‌های ریاضی‌دان او در ایران نشان می‌دهند که بار دیگر محققان ایرانی می‌توانند در سطوح عالی علم سهیم باشند. او نشان داد که پیشرو‌بودن ایرانی‌ها متعلق به تاریخ و گذشته نیست. آنها می‌توانند در دنیا حرف اول را بزنند.
