به گزارش بنکر (Banker)، شفافيت يكی از ملزومات اصلی شيوه نظارت مبتنی بر ريسك است. کميته نظارت بانكی بال، شفافيت را به منزله يكی از عوامل نظارت مؤثر براي حفظ سلامت و ثبات نظام بانكی معرفی می کند. در تعريف کميته بال از شفافيت، از آن به عنوان افشاي اطلاعات قابل اتكا و به موقع ياد شده است، به طوري که استفاده کنندگان از اطلاعات فوق، قادر به ارزيابی دقيق از وضعيت مالی بانك، فعاليت ها، ريسك ها و مديريت ريسك آن باشند، شفافيت اطلاعاتی بايد جامع، مرتبط، به موقع، قابل اطمينان و مقايسه پذير باشد.
کمیته بال (متشکل از نمایندگان ارشد بانک‌های مرکزی چندین کشور) تحت حمایت بانک تسویه بین المللی (BIS)، در سال 1998 در سندی با عنوان بهبود شفافیت بانکی (Enhancing Bank Transparency) به تبیین جایگاه و اهمیت شفافیت در بانک‌ها پرداخته است. اگرچه کمیته بال دارای قدرت قانونی نیست، ولی اکثر کشورهای جهان اسناد توصیه‌ای بانک تسویه بین‌الملل و کمیته بال را مبنای کار خود قرار می‌دهند. در سند مذکور، این کمیته توصیه‌های بهبود شفافیت بانک را در شش طبقه دسته‌بندی کرده که باید دارای ویژگی‌های جامعیت، مرتبط و به موقع بودن، قابلیت اعتماد، قیاس‌پذیری و اهمیت در هر یک از طبقات شش‌گانه باشند.
ماحصل کلام آنکه شفافیت برای سه گروه اهمیت دارد:
۱- ناظران: به منظور نظارت بر بانک‌ها و موسسات مالی و جلوگیری از بحران‌های بانکی
۲- سپرده‌گذاران: برای انتخاب بانک و موسسه مالی مناسب و برتر برای سپرده‌گذاری
۳-سهامداران: برای ارزیابی و انتخاب گزینه مناسب به منظور خرید و فروش سهام و سرمایه‌گذاری
ضرورت افزایش شفافیت در حوزه بانکی
در حال حاضر ضرورت افزایش شفافیت در حوزه بانکی در ایران بیش از هر زمان دیگر احساس می‌شود؛ چرا که به واسطه افزایش شفافیت، احتمال وقوع بحران و هراس بانکی کاهش یافته و نهاد نظارتی یعنی بانک مرکزی قادر به سیاست‌گذاری و نظارت موثرتر خواهد بود. ضمن اینکه ایجاد شفافیت در حوزه بانکی، از فاکتورهای مهمی است که باید در بحث استاندارد سازی رعایت شود تا بانک‌ها بتوانند با نزدیک شدن به استانداردهای روز دنیا، زمینه تعامل هرچه بیشتر با بانک‌های خارجی را فراهم کنند.
یکی از شاخص‌های اصلی ارزیابی سلامت بانکی، میزان شفافیت در شبکه بانکی است. اگر چه شفافیت در ذات خود و به صورت مستقیم بر عملکرد موفق یا ناموفق یک بانک تاثیر ندارد، ولی کارشناسان اقتصادی به نقش کلیدی شفافیت در تاثیر بر انضباط مالی و کارآمدی نظارت تاکید می‌کنند. از این رو، بانک‌های مرکزی کشورهای جهان در فواصل معینی در طی سال، اقدام به رتبه‌بندی بانک‌ها برحسب میزان شفافیت می‌کنند. با افزایش میزان این شاخص، امکان نظارت اثربخش و کارآمد بانک مرکزی در مدیریت و نظارت بازار پول افزایش یافته و اعتماد سپرده گذاران به این بازار نیز بیشتر می‌شود.
فعالیت بانکی به طور اجتناب‌ناپذیری مستلزم پذیرش ریسک است. هر گونه آسیب عمومی در مورد یک بانک به سرعت به کل نظام بانکی و حتی نظام اقتصادی کشور سرایت می‌کند. به همین دلیل حفظ اعتماد عمومی به نظام بانکی و جلوگیری از هرگونه نارسایی و بحران در این نظام و جلوگیری از انتقال مشکلات بخش پولی اقتصاد به بخش واقعی، از اهداف اصلی نظارت بر بانک‌هاست. وجود اطلاعات مالی شفاف و قابل مقایسه یکی از ارکان اصلی پاسخگویی مدیران اجرایی و از نیازهای اساسی تصمیم‌گیران اقتصادی و ملزومات بی‌بدیل توسعه و رشد اقتصادی در بخش دولتی و خصوصی است. شفافیت به عنوان یکی از ملزومات اصلی شیوه نظارت مبتنی بر ریسک و از عوامل نظارت موثر برای حفظ سلامت و ثبات نظام بانکی است.
شفافيت مالی در نظام بانكی ايران
صورت‌های مالی به عنوان مهم ترین منبع اطلاعاتی برای انعکاس نتایج عملکرد و وضعیت مالی و جریان‌های نقدی واحدهای تجاری شناخته شده است. با انتشار اطلاعات مربوط به عملکرد بانک ها و موسسات اعتباری، شکاف اطلاعاتی بین دارندگان اطلاعات و سرمایه گذاران کاهش پیدا می کند و سرمایه گذاران با اطمینان و آگاهی به بانک ها و موسسات اعتباری روی می آورند.
درکشور ما نیز برای پی بردن به شفافیت فعالیت های نظام بانکی باید هر بانک را به طورجداگانه مورد بررسی و کاوش قرار داد و درباره آن به قضاوت نشست.
به عنوان مثال بانک رفاه کارگران بانکی تجاری و اجتماعی با حدود ۶ دهه فعالیت است. نگاهی به کارنامه آن نشان می دهد که این بانک با توجه به اعمال سیاست های شفافيت مالي در عرصه بانكداري و احترام به حقوق مشتریان با انتشار اطلاعات مربوط به عملیات بانکداری توانسته است تندیس بلورین شفافیت مالی را از چهارمین دوره جایزه ملی مدیریت مالی ایران و هفتمین کنفرانس حسابداران و مدیران مالی دریافت کند.
دریافت تندیس بلورین از چهارمین دوره جایزه ملی مدیریت مالی ایران در حالی صورت گرفت که بانک رفاه کارگران برای اولین بار در ارزیابی این بنیاد حضور یافته و با کسب امتیاز مطلوب از ۶۶ شاخص مالی مورد رسیدگی موفق شد سطح سوم از شش سطح جوایز موجود را دریافت کند.
بانک رفاه و شفافیت در پاسخگویی
در اهتمام به مقوله «صیانت از حقوق شهروندی، شفاف سازی و تکریم ارباب رجوع» و در «پاسخ» به انتظارات مشتریان، مرکز ارتباط با مشتریان بانک رفاه ( فَراد ) با حضور کارشناسانی مجرب و استفاده از ابزارهای نوین، برای برقراری ارتباطی دوسویه با مخاطبان و به منظور تکریم بیشتر و افزایش رضایتمندی مشتریان، شناسایی نیازهای مشتریان و انعکاس نظرات، پیشنهادها و انتقادات آنان به مسئولان ذیربط و پیگیری تا حصول به نتیجه مناسب ایجاد شده است.
این مرکز به صورت Contact Center با شماره تماس (8525-021) کانون فعالیت های مربوط به مشتری بوده که امکان برقراری ارتباط با بانک را از طریق کانال های ارتباطی گوناگون همچون تلفن مستقیم، نمابر، E-mail ، SMS فراهم می سازد ، فَراد مجهز به نرم افزار( CRM مدیریت ارتباط با مشتریان ) است که از طریق آن سوابق تماس های مخاطبان از لحظه ورود تا ارائه بازخورد به مخاطب، ثبت، قابل مشاهده و نظارت است.
همچنین به منظور افزایش میزان رضایت مندی مشتریان و سهولت برقراری ارتباط با مرکز فراد، درختواره تلفن گویای این مرکز بازنگری شد که در طراحی درختواره جدید ضمن ارائه خدمات جدید به مشتریان، امکان برقراری ارتباط با مرکز با سرعت بیشتر مهیا شده است.
بر اساس این گزارش، در این بازنگری خدماتی همچون دریافت کد شبا از طریق کارت و حساب، دریافت شماره حساب متصل به کارت، اطلاع رسانی در خصوص سود سپرده های سرمایه گذاری کوتاه مدت و بلند مدت، اطلاع از نتایج قرعه کشی حساب های قرض الحسنه پس انداز، اطلاع از جزئیات طرح های جدید بانک، راهنمای فعال سازی سامانه رمز ساز پویا، راهنمای نحوه ثبت و پیگیری تراکنش ناموفق شتابی و اطلاع از ساعت کار واحدهای بانک به خدمات قبلی مرکز فراد افزوده شده است.
شایان ذکر است، برقراری امکانات هوشمند (دسترسی همزمان به صندوق صوتی و ثبت پیام callback و … )، قابلیت پخش پیام هایی در راستای اطلاع رسانی عمومی مانند تشریح سرویس ها و خدمات بانک یا ارائه پاسخ به پرسش های احتمالی مشتریان، سامانه استفاده از وب سرویس های اعلام مفقودی کارت، تغییر حساب متصل به کارت، دریافت شماره کارت متصل به حساب و ثبت تراکنش ناموفق شتابی و جایگزینی آن با فایل های صوتی موجود از برنامه های توسعه ای و در دست اقدام مرکز ارتباط با مشتریان (فراد) بانک رفاه است.
