به گزارش بنکر (Banker)، اقتصاد ایران در دهه ۹۰فراز و فرودهای زیادی را تجربه کرد، رشد اقتصادی ایران در این دهه با وجود تلاش‌های فراوان به صفر رسید؛ به همین دلیل اغلب اقتصاددانان از دهه ۹۰به‌عنوان دهه سوخته یاد می‌کنند، دهه‌ای که فعالیت‌های اقتصادی به رشد تولید منجر نشد.
در چنین شرایطی، برآوردها نشان می‌دهد؛ همین رکود اقتصاد در دهه ۹۰به رشد سفته‌بازی در بازارهای غیرمولد منجر شده است. بررسی‌های انجام شده در اداره کل مدیریت استراتژیک بانک ملی نشان می‌دهد به‌دلیل مشکلات اقتصادی در دهه ۹۰بخش زیادی از نقدینگی به جای آنکه صرف تولید شود راهی بازارهای طلا و ارز شده است. مهاجرت نقدینگی به بازارهای طلا و ارز، تحت تأثیر تحولات اقتصاد کلان، به رشد شتابنده این بازارها و بروز ۳تکانه ارزی مهم در این دهه منجر شده است.
تکانه‌های ارزی دهه ۹۰
طبق تحلیل اداره کل مدیریت استراتژیک بانک ملی بازارهای طلا و ارز اصلی‌ترین مقاصد نقدینگی در یک دهه اخیر بوده است. طبق این گزارش تحلیلی، به‌طور مشخص ۳موضوع اساسی ازجمله کاهش قیمت جهانی نفت، اعمال تحریم‌های شدید در بخش نفت و گاز و محدود شدن دسترسی دولت به درآمدهای ارزی، موجب کاهش حجم عرضه ارز در بازارهای داخلی شده و نرخ ارز و طلا را به سمت افزایش حرکت داده است.
تحت‌تأثیر این عوامل، سرمایه‌گذاران خرد، برای کاهش ریسک خود، بازارهای طلا و ارز را به‌عنوان مهم‌ترین مقصد نقدینگی انتخاب کرده‌اند. این موضوع به وقوع ۳تکانه بزرگ در بازارهای طلا و ارز منجر شده است.
نخستین تکانه قیمتی دهه ۹۰در سال ۱۳۹۱اتفاق افتاد. در آن مقطع قیمت هر دلار آمریکا ۸۸درصد، یورو ۸۶درصد و سکه بهار آزادی طرح جدید ۷۶درصد رشد کرد. قیمت هر دلار آمریکا که در سال ۱۳۹۰به‌طور میانگین در حدود ۱۸۹۲تومان بود به ۳هزار و ۵۷۳تومان درسال ۱۳۹۱رسید که این موضوع روی قیمت سکه هم تأثیر گذاشت و موجب شد قیمت هر سکه طرح جدید با ۶۰۹هزار تومان افزایش از ۷۹۷هزار تومان به یک میلیون و ۴۰۶هزار تومان در سال ۹۱برسد.
دومین تکانه قیمت در سال ۱۳۹۷اتفاق افتاد. در آن زمان قیمت سکه طرح جدید با تورم۱۹۴درصدی مواجه شد و قیمت دلار و یورو نیز به‌ترتیب ۱۶۵و۱۶۷درصد افزایش یافت. این تکانه، بزرگ‌ترین تکانه قیمتی در بازار طلا و ارز در دهه ۹۰بوده که با خروج آمریکا از برجام و اعمال دور تازه‌ای از تحریم‌های ظالمانه علیه ایران مصادف بوده است.
علت سومین تکانه هم که در سال قبل اتفاق افتاد به شیوع کرونا بازمی‌گردد که به بسته شدن مرزها و کاهش درآمدهای ارزی ایران منجر شد. این تحولات موجب شد، تورم سکه طرح جدید به ۷۰درصد برسد و قیمت دلار و یورو هم به‌ترتیب ۶۲و ۷۶درصد افزایش یابد.
این گزارش نشان می‌دهد؛ کمترین میزان رشد سالانه قیمت در بازار طلا و ارز در فاصله سال‌های ۱۳۹۲تا ۱۳۹۶رخ داده و بازارهای طلا و ارز در این دوره شاهد نوعی ثبات بوده‌اند. به‌نظر می‌رسد بخشی از دلایل این ثبات به روند کاهنده نرخ تورم و رفع تحریم‌ها بازمی‌گردد.
آنچه اعلام نشده
در گزارش اداره کل مدیریت استراتژیک بانک ملی مشخص نشده تحت‌تأثیر این تکانه‌های قیمتی چه میزان نقدینگی در یک دهه گذشته وارد بازارهای طلا و ارز شده، البته شواهد آماری نشان می‌دهد به‌دلیل رکود ۱.۵ساله در بازارهای مسکن و بورس همچنان بخشی از نقدینگی برای کاهش ریسک‌های اقتصادی در برابر تورم، بازارهای طلا و ارز را انتخاب می‌کند.
برخی تحلیلگران بر این باورند که از مرداد پارسال تاکنون بیش از ۱۵۰هزار میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام خارج شده که بخشی از آن راهی بازار طلا و ارز شده است.
