به گزارش بنکر (Banker)، بر اساس این ماده از قانون اگر کسی بخواهد چکی صادر کند باید مبلغ چک، مشخصات دارنده چک و تاریخ سررسید چک را در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت کند. علاوه بر آن امکان انتقال چک از طریق ظهرنویسی و پشت‌نویسی چک نیز میسر نخواهد نبود. بنابراین اگر فردی بخواهد چک را به فرد سومی انتقال دهد، لازم است مشخصات فرد سوم را نیز در سامانه صیاد ثبت کند.
نکته حائز اهمیت دیگر آنکه تنها چک را از شخصی باید تحویل گرفت که یا صادرکننده آن چک باشد یا نام او در سامانه صیاد به عنوان دارنده چک به ثبت رسیده باشد. بر این اساس اگر فردی دارنده چکی باشد که مشخصات او در سامانه ثبت نشده باشد، چک دریافت‌شده از او اعتباری ندارد و بانک از پرداخت وجه به دارنده آن خودداری خواهد کرد. در صورت پیگیری از مراجع قضائی نیز بر اساس اعلام نظر کارشناسان حوزه، برگ چک در اختیار فرد هیچ ارزش و اعتباری نخواهد داشت و مشمول قانون چک نخواهد بود.
نادعلی‌زاده، معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی، در گفت‌وگو با شرق درخصوص ضرورت اجرای سیستم الکترونیک چک گفت: مهم‌ترین معضل درخصوص چک‌های حامل موضوع پول‌شویی بود. وقتی چک در وجه حامل صادر می‌شود، دیگر شما زنجیره نقل و انتقال چک را نخواهید داشت.
به همین خاطر قانون‌گذار سامانه صیاد را معرفی کرد تا با ثبت نقل و انتقالات چک این زنجیره قابل رصد برای نهاد ناظر و حاکمیتی باشد.
با وجود الزام به اجرای ثبت الکترونیک چک در سامانه صیاد از ۲۲ آذر، اما هنوز ابهاماتی برای مردم وجود دارد. در این سیستم هنوز چک‌های کاغذی فعال است و جمع‌آوری نمی‌شود، اما نسبت به قبل تغییراتی دارد. لطفا این تغییرات را توضیح دهید.
به موجب ماده ۲۱ مکرر اصلاحیه اخیر قانون صدور چک، ثبت صدور و نقل و انتقالات چک در سامانه صیاد الزامی بوده و صادرکنندگان چک باید نسبت به ثبت چک‌های صادرشده در سامانه صیاد اقدام کنند. همچنین در تبصره این ماده قید شده که صدور چک در وجه حامل ممنوع است. در واقع با اجرای این مقرره، اگر شخصی مایل به صدور چک یا انتقال آن باشد، لازم است مشخصات ذی‌نفع را در سامانه ثبت کند.
بنابراین چک‌هایی که عنوان حامل در آن درج شده است، از ۲۲ آذر یک برگ کاغذ بدون ارزش خواهد بود؟
بله درست است. چک حتما برای نقل و انتقال باید در سامانه صیاد و در وجه شخص معین ثبت شود.
کار با سیستم صیاد برای همه افراد یعنی افراد با دانش و تحصیلات کم قابل انجام است؟
ماده ۲۱ مکرر قانون صادرکننده چک را ملزم می‌کند به اینکه مشخصات چکی را که می‌خواهد صادر کند، حتما در سیستم صیاد به ثبت رساند. یعنی ما با یک فیزیک چک مواجه هستیم که اطلاعات روی آن نوشته می‌شود و همان اطلاعات به سامانه صیاد نیز منتقل می‌شود. صادرکننده چک اطلاعات مربوط به مبلغ، تاریخ و ذی‌نفع چک را در سامانه صیاد ثبت می‌کند و بعد فیزیک چک را تحویل ذی‌نفع می‌دهد. ذی‌نفع نیز باید با استعلام از سامانه صیاد اطمینان حاصل کند که اطلاعات چک به نفع ایشان در سامانه به ثبت رسیده است.
گیرنده چک حتما پیش از پذیرفتن برگ چک باید از ثبت اطلاعات به نفع خود مطلع شود؟
گیرنده چک از طریق ابزارهایی که در اختیار دارد، می‌تواند از سامانه صیاد استعلام کند و در صورتی که از ثبت و تطبیق اطلاعات ثبت‌شده با موارد مندرج در برگه چک اطمینان پیدا کرد، چک را قبول کند.
شرایط سهل‌تری برای گرفتن استعلام وجود دارد؟
بله، بانک مرکزی با توجه به زیرساخت‌های موجود در نظام پرداخت کشور تمهیداتی را علاوه بر درگاه‌های نوین بانکی نظیر اینترنت‌بانک و موبایل‌بانک نیز در نظر گرفته است. ما امروز برنامک‌های موبایلی را داریم که مردم برای پرداخت قبض و انتقال وجه از آنها استفاده می‌کنند. بنابراین از این برنامک‌ها در این خصوص استفاده شده و یکی از خدمات دیگری که برای آنها تعریف شده نیز عملیات ثبت و نقل و انتقال چک در سامانه صیاد است.
استفاده از پیامک نیز در دستور کار است؟
خدمت استعلام وضعیت اعتباری صادرکننده چک به لحاظ اعلام سابقه چک برگشتی وی از طریق بستر پیامک ارائه می‌شود و در نظر است استعلامات دیگری هم به این بستر اضافه شوند.
چه ضروریاتی سبب شد ایجاد شبکه الکترونیک برای چک الزام پیدا کند؟
مهم‌ترین معضل درخصوص چک‌های حامل بحث پول‌شویی بود. وقتی چک در وجه حامل صادر می‌شود دیگر زنجیره نقل و انتقال چک را نخواهید داشت و فضای تبادل چک شفاف نخواهد بود. به همین خاطر قانون‌گذار سامانه صیاد را معرفی کرد تا با ثبت نقل و انتقالات چک این زنجیره قابل رصد باشد.
تفاوت‌های سامانه صیاد و چکاوک چیست؟
دو سامانه مجزا از هم هستند. سامانه چکاوک در سال ۱۳۹۳ توسط بانک مرکزی راه‌اندازی شد و در واقع با راه‌اندازی سامانه چکاوک، اتاق پایاپای سنتی جمع و این سامانه جایگزین شد. در سامانه چکاوک برای عملیات تهاتر و تسویه یک چک، تصویر چک بین شعب بانک‌ها مبادله می‌شود و عملیات پردازش چک از طریق تصویر انجام و نهایتا چک تسویه می‌شود. سامانه صیاد که در سال ۱۳۹۶ از سوی بانک مرکزی راه‌اندازی شد، در واقع سامانه صدور یکپارچه الکترونیک دسته‌چک (صیاد) است و متولی اصلی صدور دسته‌چک سامانه صیاد خواهد بود. قانون‌گذار به این دو سامانه اشاره می‌کند و یک‌سری تکالیف دیگر هم برای سامانه صیاد متصور است که همان ثبت و نقل و انتقالات چک است.
