نسل جدید بانک‌ها

 

یکی از مصادیق بارز تاثیر تحول دیجیتالی بر نظام پولی و مالی دنیا ظهور استارت‌های فین تک است. بسیاری از تحلیلگران، آینده صنعت بانکداری را درگرو رشد فین تک‌ها می‌دانند، به گونه ایی که تمایل به سرمایه‌گذاری در این شرکت‌های نوپا، به‌سرعت زیادی در حال رشد بوده تا جایی که نرخ رشد شرکت‌های حوزه فین تک سالانه ۲۶ درصد بوده و در حال افزایش است.

با توجه به برآوردها، پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۱۸، هشت میلیارد دلار سرمایه‌گذاری تنها از طریق بانک‌ها در حوزه فین تک‌ها صورت پذیرد. فین تک‌ها نیز مانند هر تکنولوژی جدیدی دارای معایب و مزایایی بوده و همانند تیغی دولپه عمل می‌کنند. این بازیگران جدید بر دو ضلع اصلی صنعت بانکداری؛ یعنی مشتریان و سیستم بانکی تأثیرگذار هستند. فین تک‌ها مدل‌های کسب‌وکار بانکی را دچار تغییر کرده، حاشیه سود بانک‌ها را کاهش داده و سهم قابل‌توجهی از بازار را تصاحب کرده‌اند. ازاین‌رو، این بازیگران جدید ازجمله پارامترهایی هستند که صنعت بانکی را مجبور به چاره‌اندیشی و واکنش به آن‌ها کرده است. همچنین از طرفی ظهور آن‌ها باعث شده است که مشتریان، امکانات و انتخاب‌های بیشتری را نسبت به گذشته در اختیار داشته و موضوع بانکداری را به‌صورت ملموس‌تری تجربه کنند.

 

در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶، نسل جدیدی از رقبا در صنعت مالی ظهور کردند که می‌کوشیدند با تمرکز بر بستر موبایل نسبت به ایجاد بانک‌های جدید و مدرن اقدام کرده و از این طریق بتوانند بانک‌های سنتی و شعبه‌های فیزیکی را به چالش بکشند. این نئو بانک‌ها با سرعت زیادی مورد استقبال کاربران قرارگرفته و در فاصله‌ی کوتاه زمانی رشد کرده و سودآورشده اند. ATOM BANK یک نمونه موفق از نئو بانک‌ها است. این رقبای جوان با شفاف‌سازی فعالیت‌ها، تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، ساده‌سازی مدل کسب‌وکار و ارائه خدمات بانکی ارزان‌تر نسبت به بانک‌های بزرگ توانسته‌اند تا با ایجاد مزایای رقابتی بیشتر، بسیاری از مشتریان را به‌سوی خود جذب کنند.

 

واژه نئوبانک برای توصیف نگرش‌های نوین به بانکداری روزمره، به کار می‌رود، به‌ویژه برای بانک‌های صرفاً آنلاینی که بر روی رویکردهای دیجیتال یا رسانه‌های اجتماعی تمرکز می‌کنند. نئوبانک‌ها نیز مانند بانک‌های خُرد سنتی، خدماتی نظیر کارت نقدی، برخی قابلیت‌های پس‌انداز و از این قبیل ارائه می‌کنند، ولی وجه تمایز اصلی آن‌ها این است که به‌صورت دیجیتالی هدایت‌شده و اصطکاک بسیار کمی دارند. نئوبانک‌ها با تمرکز بر سیستم دیجیتال، نسبت به نقش‌آفرینان سنتیِ این عرصه، ‌ الگوهای ساده‌تر و یکپارچگی اجتماعی بیشتری دارند و درنهایت هیچ شعبه‌ای ندارند.

 

بانکداری دیجیتالی بر بستر موبایل را نباید با سرویس‌های الکترونیکی که بانک‌های سنتی ارائه می‌دهند اشتباه گرفت. بانک‌های سنتی با استفاده از بستر فناوری اطلاعات، امکان دسترسی ساده‌تر به برخی از خدمات بانکی را فراهم می‌کردند؛ درحالی‌که بانک‌های تازه‌وارد (نئو بانک‌ها) می‌کوشند تا تمام خدمات بانکی (احراز هویت، امکان باز کردن حساب، گرفتن وام، مدیریت مالی و…) را در بستر ابزارهای موبایلی به مشتریان عرضه کنند. این بانک‌های دیجیتالی با استفاده از زیرساخت موبایل و با اخذ مجوزهای مربوطه، اغلب خدمات بانکی را به‌صورت ارزان و بر پایه مدل‌های درآمدی متفاوت ارائه می‌کنند.

 

دو گروه نسل جدید و مشتریانی که تاکنون از نظام بانکی بهره نبرده‌اند، مخاطبان عمده‌ی نئوبانک ها هستند. که شامل نسل جدید، افرادی هستند که با ابزارهای دیجیتالی رشد یافته و عجین شده‌اند و برای فراهم کردن خواسته‌هایشان در دنیای مجازی به جستجو می‌پردازند. از آنجایی‌ که این نسل جدید از مشتریان نسبت به نسل‌های قبل دارای ارزش‌ها، نیازها و علاقه‌مندی‌های متفاوتی هستند، بانک‌ها ناگزیر هستند تا با استفاده از فناوری‌ها و ابزارهای نوین دیجیتالی، خواسته‌های این نسل را درک کرده و نسبت به ارائه خدمات و محصولات مطابق با میل و سلیقه آن‌ها اقدام کنند. بخش دیگران دسته از مشتریان هستند که به دلیل محرومیت و یا عوامل دیگر تاکنون از خدمات بانکداری استفاده نکرده‌اند. این افراد مخاطبان عمده نئو بانک‌ها هستند. ازاین‌رو بانک‌های سنتی در مواجهه با چالش‌های جدید ازجمله ظهور کسب‌وکارهای فین تکی و شکل‌گیری نئو بانک‌ها برای جلوگیری از عقب‌ماندگی در این بخش به تغییر ساختار روی آورده‌اند. بانکداری سنتی دو ویژگی بارز داشت: اول پیچیدگی روندها و دوم ساختار بزرگ که این دو موجب کندی بیش‌ازحد این بانک‌ها گشته‌اند. ازاین‌رو شرکت‌های چابک و جوان، باهدف بهبود کارایی و استفاده از متدهای دانش‌بنیان توسعه‌یافته‌اند که می‌توانند خدمات سریع، ارزان، دقیق و درعین‌حال آسان را به کاربران عرضه می‌کند.

 

به نوشته ایبنا، این بستر جدید، نظام بانکداری را با چالش و درنتیجه‌ی آن تحول بنیادین مواجه کرده است، زیرا جذابیت بهره‌برداری از شعبه‌های بانکی بر پایه نرم‌افزارهای موبایل، به دلیل ارائه یکپارچه نقاط قوت و حذف نقاط ضعف، به‌ مراتب بیش از مراجعه به شعبه‌های سنتی خواهد بود. کاربران در مواجهه با این پدیده تازه، فرآیندی مطبوع را تجربه خواهند کرد که این امر باعث گسترش روزافزون خدمات بانکداری دیجیتالی خواهد شد.