به گزارش بنکر (Banker)، بر اساس نتایج اعلام‌شده، شرکت بیمه دی، برای نخستین بار در طول تاریخ ۲۲ ساله مراسم اعلام رتبه‌بندی شرکت‌ها در گروه بیمه‌ای با کسب رتبه ۳۷، صدرنشین شده و پس از آن بیمه آسیا که طی ۵ سال متوالی در رتبه نخست گروه بیمه‌ای و ۲۲ سال در فهرست ۱۰۰ شرکت برتر کشور قرار داشته، امسال در رتبه ۳۸ صد شرکت برتر ایران در بین شرکت‌های بیمه جای گرفته است. راز این تغییر در رتبه‌بندی شرکت‌های بیمه‌ای در جدول شرکت‌های بزرگ اقتصادی ایران چیست؟
بر اساس اعلام مرکز رتبه‌بندی شرکت‌های برتر، با توجه به عمومیت فهرست شرکت‌های برتر ایران و وجود انواع شرکت‌های تولیدی، خدماتی، بیمه‌ای، سرمایه‌گذاری و بانک‌های شرکت‌کننده در این رتبه‌بندی، برای همگن کردن رقم فروش این شرکت‌ها، مجموع درآمدهای عملیاتی شرکت لحاظ شده است. به‌نحوی‌که در مورد بانک‌ها از مجموع درآمدهای مشاع و غیر مشاع آن‌ها استفاده می‌شود و مجموع درآمدهای بیمه‌ای و درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری‌‌ها نیز در مورد شرکت‌های بیمه‌ای لحاظ می‌شود. پس از گزینش و رتبه‌بندی شرکت‌ها بر اساس شاخص «میزان فروش»، این شرکت‌ها بر اساس میزان فروش به دسته‌های صدتایی تقسیم می‌شوند و شرکت‌های هر دسته بر اساس ۳۲ شاخص دیگر مقایسه و رتبه‌بندی می‌شوند. به این صورت شرکت‌هایی باهم مقایسه می‌شوند که ازنظر اندازه تا حدودی به هم نزدیک هستند. دسته‌بندی شاخص‌ها شامل «شاخص‌های اندازه و رشد شرکت»، «شاخص‌های سودآوری و عملکرد»، «شاخص‌های بهره‌وری»، «شاخص‌های صادرات»، «شاخص‌های نقدینگی»، «شاخص‌های بدهی» و «شاخص‌های بازار» است.
بر اساس اعلام سازمان مدیریت صنعتی ایران تنها ۱۳ شرکت بیمه‌ای کشور در جمع ۵۰۰ شرکت بزرگ ایران قرارگرفته‌اند که نشان می‌دهد ملاک ارزیابی و رتبه‌بندی شرکت‌ها نه مقایسه همه شرکت‌های فعال در صنعت بیمه بلکه ارزیابی و رتبه‌بندی شرکت‌هایی است که در این زمینه مشارکت می‌کنند، علاوه بر اینکه در مقایسه میزان فروش شرکت‌های بیمه‌ای هم یک خلأ دیده می‌شود به‌نحوی‌که در ارتباط با برخی شرکت‌ها میزان فروش آن‌ها در قالب هولدینگ ملاک عمل قرارگرفته و در ارتباط با برخی شرکت‌های دیگر تنها میزان فروش شرکت ظاهراً مبنای ارزیابی بوده است.
اگرچه رسیدن شرکت بیمه دی به رتبه نخست در صنعت بیمه یک اتفاق قابل‌تأمل است؛ اما ضرورت دارد تا هم مدیران صنعت بیمه و هم مسئولان سازمان مدیریت صنعتی ایران و هم مرکز رتبه‌بندی شرکت‌ها به مواردی توجه کنند تا هم اعتبار و ارزش این رتبه‌بندی‌ها مخدوش نشود و هم اینکه تصویری واقعی از اندازه و رشد شرکت‌ها ارائه دهد و ضرورت دارد تا به این پرسش‌ها پاسخ شفاف داده شود.
۱) آیا در ارزیابی صورت گرفته تمامی شرکت‌های بیمه مشارکت داشته‌اند؟
۲) آیا در رتبه‌بندی اعلام‌شده میزان فروش همه شرکت‌های بیمه‌ای مشارکت‌کننده در این ارزیابی‌ها به‌صورت هولدینگ صورت گرفته است یا نه؟
۳)آیا اتکای صرف به میزان حق بیمه صادره از سوی شرکت‌های بیمه‌ای بدون در نظر گرفتن شاخص‌های فنی و تخصصی این صنعت ازجمله حق بیمه واگذارشده و حق بیمه سهم نگهداری شرکت‌ها منطقی است؟
۴) آیا سازمان مدیریت صنعتی و مرکز رتبه‌بندی شرکت‌ها، تنها بر اساس یک عملیات حسابداری مبتنی بر برخی ردیف‌های منعکس‌کننده میزان فروش شرکت‌ها، اقدام به ارزیابی و وزن کشی شرکت‌ها از حیث شاخص میزان فروش می‌کنند؟
۵) آیا مرکز رتبه‌بندی شرکت‌ها از نظرات کارشناسان و خبرگان هر رشته صنعتی برای آگاهی از میزان واقعی فروش شرکت‌ها استفاده کرده است؟
۶) دلیل مغایرت بین آنچه مرکز رتبه‌بندی شرکت‌ها اعلام کرده با آمارهای منعکس‌شده در سالنامه آماری بیمه مرکزی در سال ۱۳۹۷ چیست؟
چالش اصلی نه فقط در صنعت بیمه که حتی در سایر صنایع و رشته‌ها ازجمله صنعت بانکداری این است که ملاک‌های ارزیابی مرکز رتبه‌بندی شرکت‌ها و سازمان مدیریت صنعتی، تصویری واقعی و مبتنی بر مؤلفه‌های دقیق به نظر نمی‌رسد و ضرورت دارد تا این مسئله دست کم در صنعت بیمه از سوی کارشناسان و خبرگان مورد ارزیابی و تحلیل کارشناسی قرار گیرد و حتی نهاد ناظر یعنی بیمه مرکزی هم می‌تواند در مقام صیانت از آمارها و اطلاعات منعکس‌شده در سالنامه آماری به این موضوع حساسیت نشان دهد.
بیمه دی به‌عنوان یکی از شرکت‌های بیمه خصوصی کشور امسال در رتبه نخست صد شرکت برتر ایران در گروه بیمه‌ای قرارگرفته است و با توجه به اینکه این شرکت در ارزیابی بیمه مرکزی از لحاظ توانگری مالی در پرداخت خسارت ها در رتبه دو قرار دارد، کسب این رتبه البته قوت قلبی برای مدیران این شرکت به شمار می‌رود؛ اما ناگفته آشکار است که بخشی از حق بیمه صادره و درآمدهای بیمه‌ای منعکس‌شده در صورت‌های مالی این شرکت (بیش از ۹۲ درصد) ناشی از رشته بیمه تکمیل درمان است. چراکه بر اساس قانون مصوب مجلس، بنیاد شهید انقلاب اسلامی در مقام بیمه‌گذار و بیمه دی به‌عنوان شرکت بیمه‌گر، چند سالی است که پوشش خدمات بیمه تکمیل درمان جامعه ایثارگران کشور را برعهده‌گرفته و دولت هم موظف به پرداخت حق بیمه‌شده و حتی در بودجه سال آینده هم یک ردیف جداگانه برای این کاردیده شده است. با در نظر گرفتن رابطه سازمانی و سهامداری مستقیم یا غیرمستقیم بنیاد شهید در بیمه دی، بدیهی است که سهم بالای ۹۲ درصدی از میزان فروش شرکت بیمه دی، ناشی از همین قرارداد است. نکته مهم دیگر اینکه شرکت بیمه دی در حال حاضر از حیث شاخص توانگری مالی در سطح ۲ قرار دارد و به همین دلیل بخش زیادی از حق بیمه صادره را اتکایی کرده و به دیگر شرکت‌ها واگذار می‌کند. از این منظر در نظر گرفتن شاخص کلیدی درآمد حق بیمه نگهداری می‌تواند تصویری بهتر از صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه‌ای در عملیات بیمه گری ارائه دهد.
به‌طور مثال بر اساس سالنامه آماری سال ۱۳۹۷ که از سوی بیمه مرکزی منتشرشده، حق بیمه صادره بیمه دی طی سال گذشته، ۳۵ هزار و ۸۷۱ میلیارد و ۸۵۴ میلیون ریال برآورد شده که از این میزان ۲۹ هزار و ۹۵۴ میلیارد و ۵۹۱ میلیون ریال آن را در قالب اتکایی به دیگر شرکت‌ها واگذار کرده است و درآمد حق بیمه سهم نگهداری بیمه دی در سال گذشته تنها ۶ هزار و ۵۵۱ میلیارد و ۴۵۵ میلیون ریال برآورد شده است.
شرکت بیمه آسیا امسال هم با کسب رتبه ۳۸ در جمع صد شرکت برتر ایران قرار گرفت و این، در شرایطی است که شرکت بیمه آسیا طی ۵ سال گذشته، همواره رتبه نخست را در بین شرکت‌های بیمه‌ای به خود اختصاص داده بود و ۲۲ سال است به عنوان تنها شرکت بیمه ، جزو ۱۰۰ شرکت برتر معرفی شده و بر اساس آمارهای رسمی بیمه مرکزی، بزرگ‌ترین شرکت بیمه خصوصی کشور از حیث سهم از بازار اعلام‌شده است. حق بیمه صادره بیمه آسیا در سال گذشته ۴۴ هزار و ۳۷۳ میلیارد و ۱۶۴ میلیون ریال بوده که از این مبلغ تنها ۷ هزار و ۹۹ میلیارد و ۴۴۰ میلیون ریال آن را واگذار کرده و ازآنجایی‌که بیمه آسیا از حیث شاخص توانگری مالی در سطح یک قرار دارد، توانسته ۳۲ هزار و ۶۸۹ میلیارد و ۵۲۰ میلیون ریال از حق بیمه صادرشده طی سال گذشته را نزد خود به‌عنوان حق بیمه سهم نگهداری محفوظ نگه دارد. این معمای روشن بیمه آسیاست که بر اساس سالنامه آماری بیمه مرکزی همچنان رتبه نخست را در بین شرکت‌های بیمه خصوصی و رتبه دوم را در کل صنعت بیمه پس از بیمه دولتی ایران در اختیار دارد.
شرکت بیمه دولتی ایران که همانند بانک ملی ایران نامش نه‌فقط در بین صد شرکت برتر ایران که در جمع ۵۰۰ شرکت برتر هم دیده نمی‌شود که نشان می‌دهد در رتبه‌بندی شرکت‌ها، ملاک نخست مشارکت آن‌ها در این ارزیابی‌هاست، در سال گذشته بالغ‌بر ۱۵۶ هزار و ۹۴۲ میلیارد و ۱۷۸ میلیون ریال حق بیمه صادره داشته و تنها ۲۲ هزار و ۸۸۲ میلیارد و ۸۶۰ میلیون ریال آن حق بیمه اتکایی واگذاری است و ۱۱۳ هزار و ۵۰۴ میلیارد و ۵۵۷ میلیون ریال آن شامل درآمد حق بیمه سهم نگهداری می‌شود.
