چرا ثروتمندان، ثروتمندتر می‌شوند

عنوان جالبی است، مگر نه. شاید در وهله اول این طور به‌نظر بیاید که یک چپ مقاله‌ای با این عنوان نوشته اما واقعیت این است که نویسندگان این مقاله که خلاصه‌ای از آن در سایت این صندوق آمده همگی از کارکنان این صندوق هستند.
گزارش صندوق این‌گونه شروع می‌شود: «از قدیم گفته‌اند که پول، پول می‌آورد. اکنون این ضرب المثل ساده را به نابرابری و نارضایتی رو به رشدی که تحت سایه کووید۱۹ رخ داده هم اضافه کنید.
در مقاله‌ای که با همکاری اقتصاددانان صندوق بین‌المللی پول و دیگر نهادها نوشته شده، تأیید شده است که افراد ثروتمندتر از سرمایه‌گذاری‌شان بیشتر سود کسب می‌کنند تا افراد غیرثروتمند. همچنین این مقاله بیان کرده که فرزندان افراد ثروتمند، در حالی که ثروت را به ارث می‌برند، لزوماً همان بازگشت سود را از سرمایه گذاری‌ها به دست نمی‌آورند.» بنا بر این مقاله، «داده‌های جزئی ثروت به ندرت وجود دارد اما مالیات‌های ثبتی ۱۲ ساله کشور نروژ (۲۰۰۴-۲۰۱۵) پنجره جدیدی را به سمت انباشت ثروت افراد و فرزندانشان گشوده است. قاعده کشور نروژ این گونه است که آنها برای کاهش خطاهای خوداظهاری مالیات بر ثروت، به خوداظهاری‌ها اتکا نمی‌کنند بلکه باید بانک‌ها، کارفرمایان و دیگر اشخاص ثالث هم گزارش‌های خود را ارائه دهند.این داده‌ها که تحت شرایط خاصی، علنی می‌شوند، این امکان را فراهم می‌سازد که ثروت اولیا با فرزندانشان تطبیق پیدا کند.»
در ادامه آمده است «داده‌ها نشان می‌دهند فردی که در رده هفتاد و پنجم دهک توزیع ثروت قرار دارد و در سال ۲۰۰۴، یک دلار سرمایه‌گذاری کرده در پایان سال ۲۰۱۵ حدود ۱.۵۰ دلار نصیبش شده است- یعنی بازگشت سرمایه‌اش ۵۰ درصد بوده است. اما فردی که در رأس یک دهم درصدی دهک قرار دارد با همان سرمایه‌گذاری ۲.۴۰ دلار نصیبش شده، یعنی یک بازگشت ۱۴۰ درصدی سرمایه.»  این مقاله یک سؤال اساسی پرسیده است و آن اینکه چرا افراد ثروتمند بازگشت بالاتر سود را دارند؟ عقل متعارف می‌گوید که افراد ثروتمندتر دارایی‌های خودشان را در معرض ریسک‌های بالاتر قرار می‌دهند و در نتیجه بازگشت سرمایه بالاتری نصیب آنها می‌شود. اما تحقیقات نویسندگان مقاله نشان می‌دهد که افراد غنی‌تر حتی در سرمایه گذاری‌های محافظه کارانه، بازگشت سرمایه بالاتری را دارند. افراد ثروتمندتر از «بازده به مقیاس» محض ثروتشان لذت می‌برند. مشخصاً، افرادی که غنی‌تر هستند در قبال پرتفویی که تخصیص می‌دهند به احتمال خیلی زیاد بازگشت‌های ریسک تعدیل شده بالاتری را دریافت می‌کنند چون آنها به فرصت‌های مطلوب و منحصر به فرد سرمایه‌گذاری یا مدیران بهتر ثروت دسترسی دارند. همچنین پیچیدگی‌های مالی، اطلاعات مالی و مهارت‌های کارآفرینی هم مهم هستند. این ویژگی‌ها، بازگشت سرمایه را در طول زمان محکم‌تر می‌کنند.این تحقیقات در وهله اول این مکانیزم را تعیین می‌کند و در ضمن نشان می‌دهد که این مکانیزم از لحاظ تجربی هم مهم هستند.
اما سؤال دیگر این مقاله این است که آیا بازگشت سرمایه در طول نسل‌ها مقاوم می‌ماند؟ جواب به طور خاص مثبت است. ثروت یک همبستگی بالای بین نسلی دارد. فرزندان ثروتمندترین افراد به احتمال خیلی ثروتمند می‌شوند اما بعید است که از این ثروت همانند اولیاشان بازگشت سرمایه بالایی را به‌دست بیاورند. این مقاله نشان می دهد که در حالی که پول یقیناً موروثی است اما مهارت‌ها اصلاً نیستند.
*منصور بیطرف