در طول سال‌های گذشته، اکوسیستم ارزهای دیجیتال شاهد ظهور تعداد زیادی از توسعه‌دهندگان و سازندگان پروتکل‌های مختلف بود. برخی از این افراد به مسیح موعود هولدرهای وفادار ارزهای دیجیتال تبدیل شدند، اما در نهایت برنامه‌های ایدئال‌شان به فاجعه ختم شد. هک‌شدن، کلاهبرداری از کاربران یا کنارگذاشته‌شدن پروتکل توسط توسعه‌دهندگان حریص، از جمله دلایل سقوط این پروژه‌ها بود.
سال ۲۰۲۲ هنوز به نیمه خود نرسیده است، اما در همین مدت کوتاه افراد زیادی هر چند با نیت‌های خوب، کارهایی کردند که در مجموع به نزول بیشتر بازار منجر شد. در ادامه با کمک مطلبی از وب‌سایت کوین تلگراف، نکاتی را بررسی خواهیم کرد که نشان می‌دهند از چه پروژه‌هایی باید دوری کنیم تا در آینده به نتایج مشابهی نرسیم.
ناشناس‌بودن توسعه‌دهندگان پروژه‌ها بی‌دلیل نیست
اگر یک پروژه ارز دیجیتال این سه ویژگی را دارد، قبل از سرمایه‌گذاری مراقب باشید
درست است که ساتوشی ناکاموتو با موفقیت توانست در جریان راه‌اندازی شبکه بیت کوین ناشناس بماند، اما این روزها، ناشناس‌بودن توسعه‌دهندگان یک پروژه نوعی زنگ خطر برای سرمایه‌گذاران آن محسوب می‌شود.
بسیاری از توسعه‌دهندگان ناشناس می‌گویند که برای حفظ امنیت شخصی خود این مسیر را انتخاب کرده‌اند. این دلیل خوبی برای بعضی موارد است، اما گاهی اوقات توسعه‌دهندگان برای پنهان‌‌کردن اشتباه‌های قبلی خود این کار می‌کنند و برخی نیز می‌خواهند از قبل خودشان را آماده کنند تا اگر در آینده تخلفی انجام دادند، شناسایی نشوند.
بهترین مثال در این باره، می‌تواند توکن جعلی اسکویید گیم (SQUID) باشد که با الهام از یکی از سریال‌های نتفلیکس (Netflix) ساخته شده بود. قیمت این میم کوین، تنها چند روز بعد از راه‌اندازی ۴۵,۰۰۰ درصد رشد کرد، اما کمی بعد معامله‌گران این توکن جعلی متوجه شدند که نمی‌توانند هیچ‌کدام از توکن‌های‌شان را در هیچ صرافی‌ای بفروشند.
سرمایه‌گذاران مال‌باخته اسکویید گیم در نهایت متوجه شدند که تمام توسعه‌دهندگان این پروژه ناشناس هستند و بخش نظرات صفحه‌های اجتماعی مربوط به این پروژه نیز مسدود شده است.
فعالان صنعت ارزهای دیجیتال اکنون نسبت به توسعه‌دهندگان ناشناس بی‌اعتماد شده‌اند. این را می‌توان در واکنش منفی آنها به پروژه‌هایی که بنیان‌گذاران ناشناسی داشته‌اند، مشاهده کرد. برای مثال، می‌توان به بنیان‌گذاران مجموعه توکن‌های غیرمثلی (NFT) آزوکی (Azuki) اشاره کرد که در سه پروژه NFT دیگر هم مشارکت داشتند، ولی در نهایت آنها را ترک کرده و چیز جز فایل‌های تصویری بی‌ارزش برای هولدرهای این NFTها به جا نگذاشتند.
واندرلند (Wonderland) با توکن «TIME»، پروژه دیگری بود که توسعه‌دهنده ناشناسی داشت و در اوایل سال ۲۰۲۲ مشخص شد که مدیر خزانه این پروژه با نام مستعار «0xSifu»، کسی نبود جز مایکل پاترین (Michael Patryn). پاترین یکی از بنیان‌گذاران صرافی منحل‌شده کوادریگا سی‌ایکس (QuadrigaCX) است که در حال حاضر به ارتکاب جرایم مالی متهم شده است.
دنیل سستاگالی (Daniele Sestagalli)، توسعه‌دهنده «Abracadabra.Money»، درباره این مسئله گفته بود:
امروز ادعاهایی درباره یکی از اعضای تیم ما، یعنی 0xSifu منتشر خواهد شد. می‌خواهم همه بدانند که من از این موضوع آگاه بودم ولی باور داشتم که گذشته یک فرد آینده او را تعیین نمی‌کند. ترجیح می‌دادم بدون اینکه از گذشته‌اش خبر داشته باشم، بیش از هر چیز برای زمانی که با هم گذرانده‌ایم ارزش قائل شوم.
افشای این ارتباط باعث شد که پروژه‌های محبوب زیادی مثل واندرلند و پاپسیکل فایننس (Popsicle Finance) سقوط کنند. علاوه بر این، افراد زیادی هم از دنیل سستاگالی انتقاد کردند.
قبل از افشای این مسئله، میزان پذیرش هر سه پروتکل میان کاربران افزایش یافته بود، اما بعد از آن تمام این پروتکل‌ها به‌شدت ضعیف شدند.
داشتن توسعه‌دهندگان ناشناس، مسئولیت‌پذیری بنیان‌گذاران پروژه را از بین می‌برد و هنگام برخورد با پروتکل‌های چند میلیون دلاری ارز دیجیتال، یک زنگ خطر محسوب می‌شود.
مراقب قهرمان‌های ساختگی باشید
اگر یک پروژه ارز دیجیتال این سه ویژگی را دارد، قبل از سرمایه‌گذاری مراقب باشید
دنیای امور مالی با قهرمان‌‌سازی‌های فریب‌کارانه غریبه نیست و ارزهای دیجیتال نیز از این پدیده مصون نمانده‌اند.
کارشناسان قدیمی‌تر بازار ارزهای دیجیتال به یاد می‌آورند که راجر ور (Roger Ver) زمانی «عیسای بیت کوین» (Bitcoin Jesus) نامیده می‌شد و افراد زیادی را به‌سمت فورک شبکه اصلی و راه‌اندازی بیت کوین کش کشاند. میلیاردری به نام دن لاریمر (Dan Larimer) نیز یکی از همین قهرمان‌های ساختگی بود. او کسی بود که به پروژه ایاس (EOS) کمک کرد در هیاهوی عرضه اولیه ارزهای دیجیتال (ICO) بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸ حدود ۴ میلیارد دلار پول جمع‌آوری کند. در تمام این موارد، پیروان پرشور این افراد بودند که پروژه‌های مذکور را به جلو می‌بردند.
علی‌رغم تمام هیاهوهایی که درباره آینده بیت کوین کش و ایاس هنگام راه‌اندازی‌شان وجود داشت، این دو ارز دیجیتال نتوانستند رکورد قیمتی‌شان را در جریان بازار صعودی ۲۰۲۱ تکرار کنند. دلیل این امر احتمالاً این است که بخشی از تبلیغات آنها متکی به شخصیت‌های پشت این پروژه‌ها بود.
یک مثال جدیدتر، سقوط قیمت توکن اکوسیستم فانتوم (Fantom) است. این اتفاق زمانی افتاد که آندره کرونیه (Andre Cronje)، یکی از توسعه‌دهندگان فعال در صنعت امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)، حساب توییتر خود را غیرفعال کرد و به اعضای جامعه این ارز دیجیتال اطلاع داد که می‌خواهد به‌طور کامل فضای ارزهای دیجیتال را ترک کند.
کرونیه زمانی آن‌قدر محبوب شده بود که بسیاری از مردم فقط به‌خاطر حضور او در یک پروژه، توکن آن را می‌خریدند. در نتیجه، زمانی که او رفت، بسیاری از این سرمایه‌گذاران دارایی‌های خود را فروختند. همین امر روی قیمت توکن‌های وابسته به کرونیه تأثیر منفی و بدی گذاشت.
جک اویلر (Jack Oiler)، یکی از کاربران توییتر در این باره گفته است:
تا پیش از این، برند یا بازاریابی فانتوم وابسته به آندره کرونیه بود. حالا دیگر این هویت وجود ندارد. این مسئله توصیه‌ای برای تمرکزکردن روی برندسازی یا بازاریابی نیست، بلکه این موضوع یک ضرورت مطلق برای هر پروژه است.
کرونیه فکر می‌کرد تصمیم درستی گرفته است و هیچ قصد بدی هم از انجام این کار نداشت، اما این کار او بر بازار ارزهای دیجیتال تأثیر منفی گذاشت؛ چراکه این توسعه‌دهنده در جامعه ارزهای دیجیتال فرد محبوبی بود و دنبال‌کنندگانش نیز نسبت به او متعهد بودند.
زمانی که می‌بینید یک توسعه‌دهنده مرتکب هیچ خطایی نمی‌شود و به‌ظاهر خالی از هرگونه ایراد است، باید مراقب باشید. این را هم به یاد داشته باشید که دنبال‌کنندگان این قهرمان‌های ساختگی ممکن است کارهایی کنند که تأثیرش بیشتر از جامعه پروژه مربوط به آن فرد باشد.
تمرکززدایی به مشارکت جامعه نیاز دارد، نه حرف!
اگر یک پروژه ارز دیجیتال این سه ویژگی را دارد، قبل از سرمایه‌گذاری مراقب باشید
در آخر باید مراقب آن دسته از سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز (DAO) و پروتکل‌های دیفای باشید که ساختاری متمرکز دارند، اما خود را غیرمتمرکز معرفی می‌کنند.
معمولاً خیلی از این پروتکل‌ها ادعا می‌کنند که غیرمتمرکز هستند، اما برای اینکه از عملکرد صحیح خود مطمئن شوند، به سرویس‌دهندگان متمرکزی مثل آمازون وب سرویس (Amazon Web Service) متکی هستند.
صرافی غیرمتمرکز «dxdy» یکی از پروتکل‌هایی بود که به‌خاطر همین مسئله با مشکلاتی مواجه شد. در ۷ دسامبر ۲۰۲۱ (۱۶ آذر ۱۴۰۰) این صرافی در حساب کاربری خود در توییتر نوشت:
به‌دلیل قطعی آمازون وب سرویس، فعالیت صرافی dYdX هم متوقف شده است. در حال حاضر سرویس‌ها تأخیر دارند و به‌خاطر کارنکردن پایانه‌های شبکه و بازنشدن وب‌سایت عملکرد آنها هم مختل شده است.
مثال دیگر زمانی است که پروژه‌ای ادعا می‌کند حقوق حاکمیتی را به دارندگان توکن‌هایش داده است، اما بدون مشورت و تأیید آنها، تصمیم مهمی را در رابطه با پروتکل می‌گیرد.
برای مثال می‌توان به یکی از تصمیمات توسعه‌دهندگان تِرا اشاره کرد. توسعه‌دهندگان این شبکه چندی پیش تصمیم گرفتند بیت کوین را به‌عنوان وثیقه‌ای برای استیبل کوین «UST» به خزانه خود اضافه کنند. این مسئله بسیار خبرساز شد و مورد تحسین بسیاری از افراد قرار گرفت، اما این حرکت هرگز در جامعه ترا به رأی گذاشته نشده بود و هولدرهای لونا هرگز در این باره نظری نداده بودند.
اگر برای اجرای این طرح رأی‌گیری هم می‌شد، جامعه تِرا به احتمال زیاد آن را تأیید می‌کرد و شبکه ترا باز هم سقوط می‌کرد؛ اما در این صورت ممکن بود بیشتر تقصیرها متوجه جامعه ترا شود، نه دو کوان که رهبر این پروژه است. همچنین گفتنی است که دو کوان مثل قهرمان‌ها رفتار می‌کرد و پیروان زیادی برای خودش پیدا کرده بود و علاوه بر این، مدام در توییتر به افراد مختلف توهین می‌کرد.
به خاطر داشته باشید که یکی از اصول بنیادین صنعت ارزهای دیجیتال، پایبندی به تمرکززدایی است و بی‌توجهی به این موضوع اغلب باعث می‌شود که شبکه یک ارز دیجیتال به مشکل بخورد و سرمایه‌گذاران آن ناامید شوند.
*کوثر ایزک شیریان
