رسیدهای پرداخت جعلی

مشتری پس از توافق و تحویل کالا عنوان می‌کند که پرداخت را از طریق یکی از پلتفرم‌های انتقال پول انجام داده است و رسید آن را هم به وسیله‌ پیام‌رسان‌ها برای فروشنده می‌فرستد یا به فروشنده نشان می‌دهد. حتی گاهی یک پیامک جعلی هم برای فروشنده ارسال می‌شود و او مطمئن می‌شود که انتقال پول صورت گرفته است.

در این میان فروشندگانی هستند که به‌خاطر حجم بالای کار، زمانی را برای بررسی واریزی اختصاص نمی‌دهند و به همان رسید که در واقع جعلی است، بسنده می‌کنند. این اتفاق بیشتر برای فروشگاه‌های آنلاین فعال در اینستاگرام یا سایت‌های مشهور آگهی آنلاین رخ می‌دهد. به‌عبارت دیگر، فروشنده پس از رویت رسید، کالا را برای خریدار ارسال می‌کند و این در حالی است که پولی به‌حساب فروشنده واریز نشده است. تعداد اپلیکیشن‌های رسیدساز این روزها بسیار بیشتر شده است.

بعضی از بانک‌ها برای جلوگیری از این اتفاق راهکارهایی را ارائه کرده‌اند که فروشندگان می‌توانند اصالت رسید اینترنتی را تأیید یا رد کنند، اما هنوز این اتفاق را به‌صورت یکپارچه از سوی همه بانک‌ها شاهد نیستیم.

پیامک بانکی و اعلان اپلیکیشن

نیما امیرشکاری، کارشناس بانکداری الکترونیک در گفت‌وگو با همشهری به راهکارهای موجود برای اصالت‌سنجی پرداخت‌ها اشاره می‌کند و یکی از آنها را فعال کردن سرویس پیامک بانکی می‌داند.
امیرشکاری با اشاره به اینکه اگر ظرف ۴ تا ۵ دقیقه فروشنده، پیامک را دریافت نکند، به این فکر می‌افتد که یا سامانه پیامک مشکل دارد یا رسید جعلی است، چند راهکار جایگزین را معرفی می‌کند.

به‌گفته او «وقتی فروشنده اعتماد کافی به خریدار نداشته باشد، طبیعتا حساب خود را به‌صورت آنلاین بررسی می‌کند تا از واریز مطمئن شود.» امیرشکاری همچنین به امکان بررسی واریز از طریق اپ موبایل اشاره می‌کند و می‌گوید: «الان اپ‌ها به‌ویژه اپلیکیشن‌های جدید بانک‌ها با هر واریز یا برداشت، یک اعلان(push notification) روی صفحه گوشی موبایل می‌فرستند و این اعلان، علاوه بر پیامکی است که بانک می‌فرستد.»

سامانه استعلام بانک‌ها و لینک صحت‌سنجی

این کارشناس بانکداری الکترونیک همچنین به سامانه‌های استعلام که بعضی از بانک‌ها راه‌اندازی کرده‌اند اشاره می‌کند که افراد با وارد کردن شناسه استعلام رسید، می‌توانند از صحت واریز مطمئن شوند. امیرشکاری علاوه بر این، به راهکار دیگری که بعضی از بانک‌ها از آن استفاده می‌کنند اشاره می‌کند.

به‌گفته او «بعضی از اپلیکیشن‌های بانکی همزمان با تصویر رسید، یک لینک هم ارسال می‌کنند. درواقع وقتی خریدار تصویر رسید را برای فروشنده ارسال می‌کند بلافاصله یک لینک هم برای دریافت‌کننده پول ارسال می‌شود. به این ترتیب او می‌تواند وارد لینک شود و از صحت عملیات واریز مطلع شود».

مشکل اصلی مربوط به شرکت‌هاست

این کارشناس بانکداری الکترونیک می‌گوید: «افراد معمولی با وجود این راهکارها مشکل زیادی ندارند و می‌توانند مبلغ واریز شده را صحت‌سنجی کنند، اما مشکل اصلی مربوط به حساب‌های شرکتی یا حساب‌های فروشگاه‌های آنلاینی است که تعداد زیادی تراکنش دارند.»

امیرشکاری با اشاره به اینکه در این شرایط مسئول فروش، بازاریاب یا پیک شرکت با خریدار روبه‌رو می‌شود، توضیح می‌دهد که درواقع حساب به نام شخص دیگری است، اما دریافت وجه از سوی فرد دیگری انجام می‌شود و شخصی که در مواجهه با خریدار قرار می‌گیرد به‌حساب بانکی دسترسی ندارد.

به‌گفته او «در این حالت، این شخص کالا را نباید تحویل دهد تا زمانی که با یکی از روش‌های احراز صحت واریز، از قرار گرفتن پول در حساب مطمئن شود».

راهکار پایه‌ای

این کارشناس بانکداری الکترونیک با اشاره به اینکه نظام پرداخت ما زمانی از چنین مشکلاتی رهایی پیدا می‌کند که ما از پرداخت‌های لحظه‌ای عبور کنیم و خارج شویم، تأکید می‌کند که پرداخت لحظه‌ای با همه راهکارهای پیشگیرانه، می‌تواند همراه با کلاهبرداری باشد.

امیرشکاری پرداخت لحظه‌ای را همین روش کارت به کارت که اکنون رایج است و پول بلافاصله از یک حساب خارج و در حساب دیگری وارد می‌شود، تعریف می‌کند و می‌گوید: «اکنون در همه جای دنیا پرداخت‌های لحظه‌ای به پرداخت‌های مدت‌دار و اعتباری تبدیل شده است.»

او با اشاره به اینکه در بیشتر کشورها به جای کارت نقدی، کارت اعتباری وجود دارد، می‌گوید که استفاده از کارت نقدی به این معنی است که وقتی پول از حساب انتقال‌دهنده خارج می‌شود، قابل برگشت نیست. اما پرداخت اعتباری به این معنی است که در پایان ماه امکان صحت‌سنجی وجود دارد و هم خریدار می‌تواند مدعی شود که خریدی انجام نداده و هم فروشنده می‌تواند مدعی شود که پولی به حسابش واریز نشده است. این کارشناس بانکداری الکترونیک معتقد است که با روش پرداخت اعتباری جلوی کلاهبرداری‌ها و فیشینگ‌ها گرفته می‌شود.

امیرشکاری با اشاره به اینکه مردم منتظر هستند که بانک مرکزی این راه‌حل اساسی و بلندمدت را برای آنها به ارمغان بیاورد، می‌گوید: «در بانک مرکزی مقدمات این کار در حال انجام است و امیدواریم به‌زودی نظام پرداخت ما هم اعتباری شود.»

*عمادالدین قاسمی‌پناه – روزنامه‌نگار